A Comparative Evaluation Between Ibn Khaldun Thought and Liberal Views

Abstract

Bu çalışmada liberal düşüncenin temelleri irdelenerek İbn Haldûncu düşünceyle mukayeseli bir değerlendirme yapılacaktır. Bu amaçla öncelikle, bireycilik, özgürlük, adalet ve serbest piyasa gibi ilkelerin radikalleşmesi ve devlet müdahalesine çözüm yolları üretme olarak gelişen liberalizmin kökleri ele alınacaktır. Sonrasında İbn Haldûn’un özellikle ekonomi ile ilgili görüşlerine değinerek liberalizm ile karşılaştırmalı bir değerlendirmede bulunulacaktır. Liberalizmin Batı’daki gelişimi ekonomik ve haklar bağlamında olmuştur. Ekonomide serbest piyasa fikrinin (devletin ekonomiye müdahale etmemesi) ve bireysel özgürlüklerin öncüleri olarak kabul edilen aydınlanma düşünürleri, liberalizmin kaynakları olarak görülür. Ancak ekonomideki istikrarsızlıklardan dolayı liberalizm düşüncesi evrilerek, devlet müdahalelerine kapı aralamıştır. Batı düşüncesinden farklı olarak serbest piyasa ve hukuk fikirleri açısından İbn Haldûncu bakış açısının çoğu zaman liberalizm ile ilişkisi kurulmuştur. Özellikle İbn Haldûn’un ekonomi üzerine söylemlerinden dolayı liberalist bir teorisyen olarak görülmüştür. Hatta liberalizmin temellerini atan modern düşünce filozoflarına ilham verdiği iddia edilmiştir. Ancak temelde Batılı liberal söyleme ait olan bireycilik, özgürlük ve serbest piyasa gibi ilkeler her ne kadar İbn Haldûncu düşünceyle benzerlik gösterse de liberalizm bu düşünce geleneğinin karşısında yer almıştır.