YouTube Üzerinden Çocukluğun Yok Edilişine Seyirci Kalmak: “Kısmetse Olur Örneği”

Abstract

Yeni iletişim teknolojileri sayesinde sosyal yaşam hızla dönüşmektedir. Dijitalleşmenin zirveye ulaştığı günümüzde, ekrana maruz kalma yaşı giderek düşerken, ekran karşısında geçirilen süreler de artmaktadır. Çocukların ekran karşısında geçirdikleri süre oldukça fazla olduğundan günümüz medyası aile, mahalle ve akran çevresi gibi sosyalleşme araçlarıyla, uzun yıllara yayılan yaşam deneyimleri yerini dijital platformlarda izlenen dizi ve videolara terk etmektedir. Bu çalışmada YouTube’da yayınlanan Kısmetse Olur programı Postman’ın ‘Çocukluğun Yok Oluşu’ kavramsallaştırması bağlamında ele alınmış olup nicel ve nitel yöntem birlikte kullanılmıştır. Araştırmada yetişkinler için hazırlanan ancak çocukların YouTube platformunda daha çok izlediği bir program haline gelen Kısmetse Olur dizisinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri ele alınarak dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla çocukluğun değişen ve dönüşen yapısına dikkat çekilmektedir. Araştırmanın ilk bölümünde Sakarya’da yaşayan 570 sekizinci sınıf öğrencisine YouTube izleme alışkanlıkları ile ilgili bir anket uygulanmıştır. İkinci bölümde çocukların YouTube’da en çok izledikleri yapım olarak bulgulanan Kısmetse Olur programının, toplam 62 milyon görüntüleme almış olan 29 saat 45 dakikalık 11 bölümünün videolarında geçen konuşmaların transkriptleri ve her bölümün altında yer alan izleyicilerin yazdığı toplam 90.049 yorum nitel içerik analizi yöntemlerinden biri olan In Vivo kodlama yöntemiyle MAXQDA 2022 analiz programı kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre tüm konuşmalar ve yorumların %35,9’unda “Aşağılama/Argo/Alt Kültür”, “Cinsellik/Dış Görünüş”, “Evlilik/Aldatma/Para” kategorileri altında yer alan kelimeler yer almaktadır. Ayrıca “dış görünüş”ün aşırı önemli gösterilip özendirildiği ve cinsellik boyutunda da belli bir alt kültürün yaşam tarzına özendirildiği tespit edilmiştir. Çalışmada çocukların en sevdikleri kanallar arasına girmesi ve çocukları evlilik, ilişkiler, cinsellik gibi yetişkin gündemlerle erken yaşta tanıştırması, ebeveynlerin de denetim konusundaki farkındalıklarının yeterli olmaması gibi bulgular YouTube üzerinden çocukluğun yok oluşuna seyirci kalınmakta olduğunu düşündürmektedir.