SİVİL TOPLUMUN KAVRAMSAL ANALİZİ VE TÜRKİYE’DEKİ İZDÜŞÜMÜ

Abstract

Sivil toplum kavramı özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra sosyal bilimlerde yıldızı parlayan bir kavram halini almıştır. Bunun önemli sebeplerinden biri, 1950’li yılların sonunda ortaya çıkan ‘yeni sosyal hareketler’ iken diğeri orta sınıflaşma ve demokratik yönetimlerin tüm dünya üzerinde ön plana çıkmasıdır. Demokratik yönetimler katılımcılık ve gönüllülüğü teşvik ederek sivil toplumun gelişmesine katkı sunarlar çünkü sivil toplum devlet örgütlenmesi dışında bireylerin kendi iradeleriyle kurdukları örgütlenmeleri ifade eder. Sivil toplum farklı dönemlerde faklı anlamlara sahip olarak muğlak bir geçmişe sahip olsa da bugün daha çok gönüllülük, kamusal tartışma, örgütlenebilme özgürlüğü, dernekli toplum gibi anlamlara karşılık gelmektedir. Sivil toplumun Batı’daki bu gelişim sürecinden ayrı olarak Türkiye gibi Osmanlı geçmişinde merkezi gücün bireysel özgürlük alanlarını içine alan ve devlet örgütlenmesi dışında yer alan alternatif örgütlenmeleri merkezi devlet yapısı için bir tehdit olarak algılayan siyasi kültürde sivil toplumun ortaya çıkması ve gelişmesi oldukça zor olmuştur. Türkiye’deki sivil toplum tartışmaları Türkiye’nin siyasi kültürü, sınıfsal ve idari yapısı ile birlikte ele alınarak tartışılır. Bu tartışmalarda birçok farklı görüşe sahip olanların mutabık olduğu konu, özellikle 1980’lerden sonra Türkiye’de sivil toplumun geliştiği yönündedir. Bu çalışma da bu gelişim seyrini tarihi bir perspektiften farklı dönemleri ele almakta ve değişimin ne yönde cereyan ettiğini ortaya çıkarmayı denemektedir.