Lexical Units Related to Clothing in Chagatai Dictionaries

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Pub Date : 2023-12-23 DOI:10.34083/akaded.1380331

Ahmet Karataş

{"title":"Lexical Units Related to Clothing in Chagatai Dictionaries","authors":"Ahmet Karataş","doi":"10.34083/akaded.1380331","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Çağatay Türkçesi, XV. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar, Osmanlı Devleti sınırlarının dışında kalan Türk boylarının konuşma ve yazı dili olmuştur. Çağatay Türkçesi, Ali Şir Nevāyı̇̄’nin eserlerini kaleme almasıyla klasik dönemini yaşamış, tüm Türk dünyasında Çağataycaya olan ilgi artmıştır. Bu durum Çağatayca sözlüklerin yazılmasına öncülük etmiştir. Çağatayca sözlüklerin oluşturulmasının bir diğer nedeni de Babur İmparatorluğu’nda saray erkanının, ordu mensuplarının ana vatanlarında uzakta yabancı unsurların hakim olduğu bir bölgede yaşamasından dolayı, kendilerinin Türkçeyi unutmamak ve çocuklarına Türkçeyi öğretmek amacıyla gramer ve sözlük kitabı yazdırmalarıdır. Tüm bu sebeplerden dolayı beş yüz yıllık Çağatay Türkçesi döneminde pek çok sözlük yazılmıştır. Bu çalışmada Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler tespit edilmiştir. Kısa bir giriş bölümünün ardından, çalışmaya kaynak olarak seçilen Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler gruplandırılmıştır. Tespit edilen sözlük birimler, Özlem Tegün’ün “Tarihî Türk Şivelerinde Giyim Kuşam Kelimeleri” adlı doktora tezinde kullandığı sınıflandırma esas alınarak “Günlük giyim” ve “Askerî giyim” olmak üzere iki ana başlık içerisinde değerlendirilmiştir.","PeriodicalId":505505,"journal":{"name":"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi","volume":"7 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.34083/akaded.1380331","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Çağatay Türkçesi, XV. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar, Osmanlı Devleti sınırlarının dışında kalan Türk boylarının konuşma ve yazı dili olmuştur. Çağatay Türkçesi, Ali Şir Nevāyı̇̄’nin eserlerini kaleme almasıyla klasik dönemini yaşamış, tüm Türk dünyasında Çağataycaya olan ilgi artmıştır. Bu durum Çağatayca sözlüklerin yazılmasına öncülük etmiştir. Çağatayca sözlüklerin oluşturulmasının bir diğer nedeni de Babur İmparatorluğu’nda saray erkanının, ordu mensuplarının ana vatanlarında uzakta yabancı unsurların hakim olduğu bir bölgede yaşamasından dolayı, kendilerinin Türkçeyi unutmamak ve çocuklarına Türkçeyi öğretmek amacıyla gramer ve sözlük kitabı yazdırmalarıdır. Tüm bu sebeplerden dolayı beş yüz yıllık Çağatay Türkçesi döneminde pek çok sözlük yazılmıştır. Bu çalışmada Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler tespit edilmiştir. Kısa bir giriş bölümünün ardından, çalışmaya kaynak olarak seçilen Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler gruplandırılmıştır. Tespit edilen sözlük birimler, Özlem Tegün’ün “Tarihî Türk Şivelerinde Giyim Kuşam Kelimeleri” adlı doktora tezinde kullandığı sınıflandırma esas alınarak “Günlük giyim” ve “Askerî giyim” olmak üzere iki ana başlık içerisinde değerlendirilmiştir.

查看原文本刊更多论文

查考泰语词典中与服装相关的词汇单位

从十五世纪初到二十世纪初，查加泰土耳其语一直是奥斯曼帝国境外土耳其部落的口头和书面语言。随着阿里-谢尔-内瓦伊（Ali Şir Nevāyınejèı̄）作品的问世，查加台土耳其语经历了它的经典时期，整个土耳其世界对查加台语的兴趣也随之增加。这种情况促成了查加泰词典的编写。编写 Chagatai 字典的另一个原因是，巴布尔帝国的朝臣和军队成员生活在远离故土、外来因素占主导地位的地区，因此他们编写语法和字典书籍，以便不忘记土耳其语，并将土耳其语教给子女。出于所有这些原因，在查加台土耳其语的五百年间编写了许多字典。本研究确定了查加台词典中与服装和服饰有关的词汇单位。在简要介绍之后，对被选为研究来源的查加台词典中与服装和服饰相关的词汇单位进行了分组。根据Özlem Tegün在其博士论文《土耳其历史方言中的服装分类》中使用的分类方法，将所确定的词汇单位分为 "日常服装 "和 "军装 "两大类进行评估。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

自引率

0.00%

发文量