İran İslam Cumhuriyeti’nin İdeolojik Politikasında Borçalı Türkleri

Abstract

İran İslam Cumhuriyeti’nin dış politika eksenini şekillendiren iki temel etken olan “devrim ihracı” ve İslamcılık (özellikle Şiilik) anlayışları, rejimin ana ideolojik bileşeni olan Velayet-i Fakih teorisinin kavramsal hükümleri üzerine temellendirilen pragmatik dış politika anlayışını belirlemiştir. Bununla beraber, Şiilik üzerinden kurguladığı mezhepçi ideoloji niteliğinde dış politika anlayışına sahip Tahran’ın, kendisini İslam Dünyası’nın önderi olarak sunma amacı bulunmakta ve bu sebeple İran, İslam’ın gücüyle Şii nüfusun zihin ve kalplerini fethetme yönünde yumuşak güç politikası yürüterek nüfuz alanını genişletmek istemektedir. İranlı misyonerlerin faaliyetlerinin bir sonucu olarak, Gürcistan’ın Borçalı (Kvemo-Kartli) bölgesindeki yerel halk arasında belirli bir sosyal desteğin yaratılmasının çeşitli tezahürleri dikkat çekmektedir. Şiilik fikirlerinin ve Velâyet-i Fakih görüşlerinin arkasına saklanan Tahran misyonerleri, aslında Gürcistan’daki Azerbaycan Türkleri arasında İran nüfuzunu önemli ölçüde yaygınlaştırmakta ve burada yaşayan etnik Azerbaycan Türkleri aracılığıyla Azerbaycan üzerinde stratejik üstünlük elde etmeyi amaçlamaktadırlar. Makalede, Azerbaycan Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Borçalı (Kvemo-Kartli) bölgesinde İran’ın aktif ideolojik faaliyetlerinin Azerbaycan’a yönelik potansiyel tehditleri incelenmekte, Borçalı Türkleri arasında artan İran etkisine karşı alınabilecek sosyoekonomik, kültürel ve eğitimsel önlemler sunulmaktadır.