Türkiye’de Büyük Ölçekli Kentsel Dönüşüm Projeleri Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi Örneği

Abstract

İmar ve belediye yasalarına aykırı olarak inşa edilen, sağlık ve barınma koşullarına uygun olmayan konutlar ile kentlerin planlı alanlarındaki riskli yapıların dönüşümü üç farklı yasal düzenleme çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve belediyeler tarafından farklı ölçeklerde uygulanmakta ve bu projelerin önemli mekânsal, sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri olmaktadır. Araştırma alanı olarak seçilmiş olan dönüşüm projesi; uygulama alanının büyüklüğü, uygulama yöntemleri, münhasır bir kanun ile geliştirilmiş olması ve merkezi idare ile yerel yönetim iş birliği ile proje uygulama için şirket kurulması yönlerinden diğer dönüşüm projelerinden farklı özelliklere sahiptir. 5104 sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu ile başkent Ankara’da uygulanan dönüşüm projesi ile yeni bir yerleşim alanı inşa edilerek kullanıma açılmıştır. Dönüşüm projesi alanının yüzölçümü ve ölçeğinin çok yüksek olması, özel şirket yapılanması ile yürütülmesi, kendi içinden finansmanının sağlanması, fayda-masraf analizi sonuçlarının pozitif olması gibi avantajlarına karşın, yapı-çevre uyumu, mimari tasarım ve inşaat kalitesi gibi yönlerden hem paydaşlar hem de malik ve kullanıcılarda memnuniyetsizliğin olduğu gözlenmiştir. Dönüşüm projelerinin yapı yaşam döngüsü yaklaşımı ile ele alınamaması, gecekondu alanlarının yeniden geliştirilmesi ve yapıların teslimi ile proje yapılanmasının sınırlı olması, yapılı çevrenin sürdürülebilirliği ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.