Yaya güzergahlarında erişilebilirlik düzeylerinin belirlenmesi: Çukurova Üniversitesi yerleşkesi örneği

Abstract

Yaya güzergahları; yapılı çevre ile kamusal açık alanları birbirine bağlama özelliği ile önemli sosyal mekânlar olarak tanımlanır. Bu mekânlara erişilebilirliğin sağlanması için bazı temel ilkelere uyulmuş olması gerekmektedir. Bu çalışmada çeşitli ülkelerin belirlemiş oldukları erişebilirlik standartları karşılaştırmalı olarak incelenmiş, Türkiye’ de TSE tarafından belirlenen standartlarla birlikte değerlendirilerek erişilebilirlik kriterleri belirlenmiştir. Bu kriterler, yaya güzergahlarının erişilebilirliğin ölçülmesinde kullanılmıştır. Mekânsal erişilebilirliğin ölçülmesi için kriterlerin ağırlıklandırılması çalışmanın temel problemini oluşturmuştur. Çok kriterli karar verme analiz tekniklerinden olan analitik hiyerarşi süreci (AHP) yönteminin spesifik yapısı ile karar problemi, kriter ağırlıklarının belirlenmesi için modellenmiştir. Çalışma kapsamında, Çukurova Üniversitesi Kuzey Yerleşkesi yaya güzergahlarının mekânsal erişilebilirlik sorunları belirlenen kriterler ile tartışılmış, bu doğrultuda tasarlanan engelsiz erişim projesi incelenmiş, 12 farklı örneklem alan seçilerek alanların erişilebilirlik oranları belirlenmiştir. Tasarlanan projede eksikliği saptanan kriterlere göre, kaldırım, yaya yolu ve toplanma alanı için düzenleme önerisi geliştirilmiştir. Çalışmada kullanılan metodoloji ile, kentsel erişilebilirlik kalitesini değerlendirmek ve erişilebilirliği iyileştirmek için yapılacak diğer çalışmalara önemli çıktı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışma çıktıları ayrıca, kentsel hizmet alanında yetkililer veya yöneticiler tarafından kentsel erişilebilirlik kalitesini değerlendirmek ve erişilebilirliği iyileştirmek için de kullanılabilecektir. Sonuç olarak, yaya güzergahlarında belirlenen erişilebilirlik oranlarına göre, belediye ve üniversite gibi kurumlar için onarım ve planlama süreçlerinin yönetilmesi, nesnel ve sistematik olarak mümkün olabilecektir.