Ekonomik Yaptırımlar ve Uluslararası Ticaretin Silahlaştırılması: Küresel Aktörlerden Örnekler

Abstract

Küreselleşme ile birlikte bağlantılılık düzeyi artan toplumlar, uluslararası ticarette birbirine daha bağımlı hale gelmişlerdir. Bu bağımlılık düzeyi dünya barışına katkı sağlarken aynı zamanda uluslararası ticareti kırılgan hale getirmiştir. Günümüzde ülkelerin uluslararası ticarette birbirine asimetrik olarak bağımlı olması, ticaretin dış politikada bir araç olarak kullanılmasına da yol açmıştır. Bu araçlardan biri olan yaptırımların tarihi eski Yunan medeniyetlerine kadar uzansa da son yıllarda dünya kamuoyunun gündeminde çok daha sık şekilde yer almaya başlamıştır. Geleneksel yaptırımlardan ve ticaret savaşlarından farklı olarak, ülkelerin hedef ülkeye karşı avantajlı olduğu ticareti silahlaştırarak hem ticari hem de siyasi ilişkilerinde araç olarak kullanması günümüz uluslararası ticaretinin en önemli konularından biri haline gelmiştir. Ticarete konu herhangi bir alanda üstün olan devlet diğer devletlerin kararlarını etkilemek amacıyla ekonomik zorlamaya başvurabilmektedir. Bu çalışmada öncelikle yaptırımların ekonomik ve finansal alanlarda yoğunlaşarak, daha fazla dış politika aracı olarak kullanılması incelenmiştir. Yaptırımlardan istenilen sonuç alınmış olsa da, ilerleyen süreçte hedef aktörler yaptırımlara karşı duyarsız hale gelebilecektir. Ayrıca yaptırımlar her zaman başarıyla sonuçlanmayacaktır. Başarısız olan yaptırımlar istenmeyen durumun daha da şiddetlenmesine yol açabilecektir. İkinci olarak ise karşılıklı ekonomik bağımlılıkların güçlü ticarete sahip ülkeler tarafından ekonomik zorlama yoluyla politika amaçlarına kaldıraç olarak kullanılması incelenmiştir. Karşılıklı bağımlılık küresel ticaretin artmasına ve endüstrilerin uzmanlaşmasına yol açmıştır. Ancak riskleri de beraberinde getirmiştir. Yaptırımlar ve ekonomik zorlamalar, hedef ülkeleri bu riskleri azaltmaya yönlendirmekte ve bu eğilim serbest ticarete zarar vererek ülkeleri korumacılık politikalarına sevk etmektedir.