Nazım Hikmet ve Ahmed Şâmlû’nun Toplumcu-Gerçekçi Şiirlerinin Karşılaştırılması

Abstract

Nazım Hikmet ve Ahmed Şâmlû Türkiye ve İran’da klasik şiir anlayışından modern şiire geçiş döneminin öncü şairleri arasındadırlar. Her iki şair şiirlerinde şekli açısından kayda değer bir değişimin öncüsü olmalarının yanı sıra şiire içerik ve muhteva olarak da farklı bakış açıları getirmişlerdir. Şiirlerinde Marksist-sosyalist düşüncenin ürünü olan toplumcu-gerçekçi bakış açısını yansıtan ve maddeci düşünceden beslenen şairler topluma karşı kendilerini görevli addetmişlerdir. Hümanist bakış açısının izlerinin müşahede edildiği her iki şairin şiirlerinde insana dair her türlü konu yer alsa da bu çalışmada şairlerin siyasi ve ideolojik düşünceleri etrafında şekillenen toplumcu gerçekçi şiirleri ele alınacak ve Nazım Hikmet’in Ahmed Şâmlû üzerine etkisi üzerinde durulacaktır. İran’da Marksist-sosyalist söylemin Tudeh Partisi ekseninde oluşmasıyla 1940’lı yıllardan itibaren toplumcu gerçekçi şiir şekillenmeye başlamıştır. Siyasi, kültürel ve edebi yönden faaliyet gösteren Tudeh partisi çıkardığı yayın organları ile sosyalist gerçekçi bir edebiyat anlayışı oluşturmaya çalışmıştır. Güdümlü şiirlerin ön görüldüğü yayın organlarında Ahmed Şâmlû’nun da aralarında olduğu şairler bazen tamamen siyasi yönü olan toplumsal içerikli şiirler yazmışlardır. Marksist-sosyalist düşüncelerin şairler arasında rağbet gördüğü bir ortamda Nazım Hikmet’in şiirleri İran’da ilgiyle okunmuş, şiir anlayışı benimsenmiştir denilebilir. Bu dönemde Ahmed Şâmlû, Nazım Hikmet’in en önemli takipçilerinden birisidir. Topluma karşı kendine sorumlu hisseden Şâmlû her ne kadar Tudeh partisine siyasi anlamda bağlı kalmasa da sosyalist-toplumcu şiir anlayışını benimsemiştir.