Evaluation of daylight performance in traditional dwellings: Main room/living room (başoda) of Kula traditional dwellings

Abstract

Geleneksel konutlarda özgün mekân niteliklerini belirleyen özellikler arasında doğal aydınlatma, başlıca etmenlerden biridir. Mekânların doğal aydınlatma özellikleri, özgün mekân atmosferini de belirler ve kullanım kararlarında korunması gerekli özellikler arasında değerlendirilmelidir. Anadolu’daki geleneksel konutlarda, başoda, çıkmalı ve üç yönden pencerelerle çevrili en gösterişli mekândır. Bu nedenle, yeniden kullanılmak üzere onarılan yapılarda başoda, özgün doğal aydınlatma özelliklerini sürdürmelidir. Bu çalışmanın amacı, geleneksel konutların onarım kararlarında, doğal aydınlatma özelliklerinin sürdürülmesine dikkat çekmektir. Çalışma kapsamında Manisa, Kula’da seçilen Kaçıklar ve Zabunlar Evleri başodalarının doğal aydınlatma performansı değerlendirilmiştir. Dört mevsim boyunca başodaların aydınlık düzeyi değerleri ölçülmüş; pencere alanı ile taban ve duvar alanları oranları hesaplanarak, yüzeyleri oluşturan malzemelerin yansıtma çarpan değerleri ve pencere camının düzgün geçirme çarpan değerleri hesaplanmıştır. Çalışmada, Kaçıklar Evi’nin başoda doğal aydınlatma performansının dört mevsim için yetersiz, Zabunlar Evi’nin ise yeterli olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, onarım kararları geliştirilirken Kaçıklar Evi’nin başodasında kapatılmış pencerenin açılması, tepe pencerelerindeki boyaların temizlenmesi ve duvar bitiş malzemesinin daha açık renk seçilerek yansıtma çarpanı değerinin arttırılması, doğal aydınlatma değerlerini olumlu etkileyecek, Zabunlar Evi’nde ise sofa yönünden sağlanan günışığının artırılması için sofada bulunan mevcut ahşap doğramalı camekânın kaldırılması ve duvar bitiş malzemesinin açık renkte seçilerek yansıtma çarpanı değerinin yükseltilmesi, başodanın aydınlatma düzeyini olumlu etkileyecektir.