ÜMMÎ ÎSÂ’NIN MİHR Ü VEFÂ MESNEVİSİNDE YENİDEN DİRİLME MOTİFİ VE HIZIR

Abstract

Ümmî Îsâ’nın Mihr ü Vefâ mesnevisi, H. 774 (1372-73) yılında tamamlanmıştır. Aşk ve macera türünden bir eser olan Mihr ü Vefâ mesnevisi neredeyse tamamen masal motif ve unsurlarıyla örülmüştür. Mihr ü Vefâ mesnevisinde olay örgüsüne göre Rum’da Filekavs adlı bir padişah vefat edince mirası üç oğlu arasında paylaştırılır. Küçük şehzade Vefâ, altınları bitirip ülkeyi terk eder. Gittiği bir falcı, kırk odalı bir hazine ve bir güzel kız bulacağını söyler. Vefâ, Mihr’i ve kırk odalı hazineyi bulur. Fakat yasak olan kırkıncı odayı gizlice açınca rüzgâr, konuşan ağaçlardaki gömleklerden birini uçurur ve böylece felaketler başlar. Bu makalede masal motifleriyle süslü olan Mihr ü Vefâ mesnevisinin yeniden dirilme motifi, diriltme araçları ve Hızır’ın bu konudaki işlevi incelenmiştir. Hikâyede iki yerde yeniden dirilme motifi görülür. İlkinde yasaklı bahçenin ağaçlarının yaprakları ölüleri diriltir. İkinci defa yeniden dirilme motifi Hızır sayesinde olur. Zor durumda kalan insanların yardımına yetişerek onları sıkıntıdan kurtaran Hızır, iki yerde görülür. Birincisinde, düşmanlar tarafından kaçırılan Mihr’i ve dadısını kurtarır. İkincisinde ise gönderilen cadı iki sevgilinin yaşadığı saraya gelir, Vefâ’nın boğazını keserek öldürür ve Mihr’i alıp sultana getirir. Ortanca şehzade, saraya gelir ve kardeşinin öldürüldüğünü öğrenince feryat eder. Bu sırada Hızır birden ortaya çıkar. Hızır’ın namaz kılıp sonra Allah’a dua etmesi sayesinde Vefâ dirilir.