GEOMETRİK TEZYİNATLI AMASYA CAMİ MİHRAPLARI

AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi Pub Date : 2023-10-25 DOI:10.31126/akrajournal.1365347

Zeynep KEMALOĞLU

{"title":"GEOMETRİK TEZYİNATLI AMASYA CAMİ MİHRAPLARI","authors":"Zeynep KEMALOĞLU","doi":"10.31126/akrajournal.1365347","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Geometrik süslemelerin ne zaman ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, insanlık tarihinin herhangi bir noktasında ya da herhangi bir kültürde rastlamak mümkündür. Ancak bu süslemenin gelişip sistematik düzenlemeler halinde uygulanması İslam sanatıyla birlikte olmuştur. Emevi dönemi ile başlayıp Abbasi, Karahanlı, Gazneli ve Büyük Selçuklu dönemleriyle gelişimini sürdüren geometrik kompozisyonlar, coğrafi bölgeye bağlı olmaksızın farklı malzemelerle çeşitli yüzeylere tatbik edilmiştir. Süslemenin her alanında sanatçılar tarafından sevilerek kullanılan geometrik kompozisyonlar bitkisel, figürlü ve yazı kompozisyonlarıyla birlikte Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde sürekli olarak uygulanmıştır.  Sanatçıların maharetlerini sergileyebilecekleri alanlardan biri de mihraplardır. Mihrap; cami, mescit, türbe gibi dini mekânlarda ibadet sırasında kıble (Mekke) yönünü tayin etmek için kullanılan mimari elamandır. Başlangıçta sade, üzerinde herhangi bir süsleme unsuru barındırmayan mihraplar zamanla farklı coğrafyalarda, çeşitli kültürler tarafından form ve süsleme açısından geliştirilip, zenginleştirilmiştir. Dini yapıların en dikkat çeken elemanlardan biri olan mihraplarda sanatçılar, zenginleştirilmiş geometrik formlardan meydana gelen geometrik kompozisyonları son sınırlarına kadar deneme imkânı bulmuşlardır. Amasya, Orta Karadeniz’in en eski yerleşim merkezlerinden biri olmakla beraber, Osmanlı İmparatorluğu’nun da önemli şehzade sancakları arasında yer almaktadır. Amasya’da, farklı dönemlere ait olmak üzere çok sayıda eser günümüze ulaşmıştır. Bu eserlerin başında hiç kuşkusuz camiler gelmektedir. Bu çalışmada Amasya il merkezinde, üzerinde geometrik süsleme unsuru bulunduran cami mihrapları konu edilmiştir. Araştırma sonucu dört adet mihrapta geometrik süslemeye rastlanmıştır. Bunlar Gök Medrese (Torumtay) Cami ve Bayezid Paşa Cami harim mihrapları ile II. Bayezid Cami son cemaat yeri doğu ve batı mihraplarıdır. Çalışma kapsamında, mihrapların teknik ve estetik özelliklerinin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi, değerlendirilmesi ve tanıtılması sanat tarihi açısından önem arz etmektedir.","PeriodicalId":269452,"journal":{"name":"AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi","volume":"54 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-10-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.31126/akrajournal.1365347","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Geometrik süslemelerin ne zaman ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, insanlık tarihinin herhangi bir noktasında ya da herhangi bir kültürde rastlamak mümkündür. Ancak bu süslemenin gelişip sistematik düzenlemeler halinde uygulanması İslam sanatıyla birlikte olmuştur. Emevi dönemi ile başlayıp Abbasi, Karahanlı, Gazneli ve Büyük Selçuklu dönemleriyle gelişimini sürdüren geometrik kompozisyonlar, coğrafi bölgeye bağlı olmaksızın farklı malzemelerle çeşitli yüzeylere tatbik edilmiştir. Süslemenin her alanında sanatçılar tarafından sevilerek kullanılan geometrik kompozisyonlar bitkisel, figürlü ve yazı kompozisyonlarıyla birlikte Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde sürekli olarak uygulanmıştır. Sanatçıların maharetlerini sergileyebilecekleri alanlardan biri de mihraplardır. Mihrap; cami, mescit, türbe gibi dini mekânlarda ibadet sırasında kıble (Mekke) yönünü tayin etmek için kullanılan mimari elamandır. Başlangıçta sade, üzerinde herhangi bir süsleme unsuru barındırmayan mihraplar zamanla farklı coğrafyalarda, çeşitli kültürler tarafından form ve süsleme açısından geliştirilip, zenginleştirilmiştir. Dini yapıların en dikkat çeken elemanlardan biri olan mihraplarda sanatçılar, zenginleştirilmiş geometrik formlardan meydana gelen geometrik kompozisyonları son sınırlarına kadar deneme imkânı bulmuşlardır. Amasya, Orta Karadeniz’in en eski yerleşim merkezlerinden biri olmakla beraber, Osmanlı İmparatorluğu’nun da önemli şehzade sancakları arasında yer almaktadır. Amasya’da, farklı dönemlere ait olmak üzere çok sayıda eser günümüze ulaşmıştır. Bu eserlerin başında hiç kuşkusuz camiler gelmektedir. Bu çalışmada Amasya il merkezinde, üzerinde geometrik süsleme unsuru bulunduran cami mihrapları konu edilmiştir. Araştırma sonucu dört adet mihrapta geometrik süslemeye rastlanmıştır. Bunlar Gök Medrese (Torumtay) Cami ve Bayezid Paşa Cami harim mihrapları ile II. Bayezid Cami son cemaat yeri doğu ve batı mihraplarıdır. Çalışma kapsamında, mihrapların teknik ve estetik özelliklerinin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi, değerlendirilmesi ve tanıtılması sanat tarihi açısından önem arz etmektedir.

查看原文本刊更多论文

几何装饰的阿玛西亚清真寺米哈拉布

虽然无法确定几何装饰是何时出现的，但在人类历史的任何时期或任何文化中都有可能遇到它们。然而，这种装饰的发展及其在系统排列中的应用却是伊斯兰艺术的特色。从倭马亚王朝时期开始，到阿拔斯王朝、卡拉汗王朝、加兹纳维王朝和大塞尔柱王朝时期，几何构图被应用于不同的表面和不同的材料，不受地理区域的限制。在安纳托利亚塞尔柱王朝、公国和奥斯曼帝国时期，几何构图与花卉、人物和文字构图一起被艺术家们广泛应用于各个装饰领域。米哈拉布是艺术家们展示技艺的领域之一。米哈拉布是一种建筑元素，用于确定清真寺、伊斯兰教寺院和陵墓等宗教场所礼拜时的 qibla（麦加）方向。米哈拉布最初很简单，不包含任何装饰元素，但随着时间的推移，不同地域的各种文化对其形式和装饰进行了发展和丰富。米哈拉布是宗教建筑中最引人注目的元素之一，艺术家们在米哈拉布上找到了机会，将由丰富的几何图形组成的几何构图发挥到极致。在阿马西亚，不同时期的许多文物都保存至今。毫无疑问，清真寺是其中最重要的作品。本研究讨论了阿马西亚市中心带有几何装饰元素的清真寺米哈拉布。研究结果显示，在四座清真寺中发现了几何装饰。这四座清真寺分别是 Gök Medrese (Torumtay) 清真寺和 Bayezid Pasha 清真寺的清真寺，以及 Bayezid 二世清真寺最后聚会场所的东西两座清真寺。在研究范围内，必须从艺术史的角度详细考察、评估和介绍清真寺的技术和美学特征。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi

自引率

0.00%

发文量