Sanatta Kültürel Simgeler: Zeytin Ağacı

Abstract

Ortaöğretim Görsel Sanatlar dersi öğretim planında, Geleneksel Türk Sanatlarında kullanılan motiflerin simgesel anlamlarına yönelik kazanımlar yer almaktadır. Bu kazanımların, öğrencilerin yaşamlarında yer edinen bir öğeden yola çıkarak kazandırılması ve onların farklı nesnelere kendi simgesel anlamlarını nasıl yükleyebilecekleri konusu, bu araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı; zeytin kültüründe yetişen öğrencilerde, zeytin ağacı örneği ile Geleneksel Türk motiflerinde kullanılan ağaç simgesine farkındalık oluşturmaktır. Görsel Sanatlar dersi kazanımlarında yer alan Geleneksel Türk motiflerinin öğretiminde öğrencilerin yaşamlarından seçilen bir örnekten yola çıkıldığı takdirde öğrenmede kalıcılığın sağlanacağı ve öğrenilen bilgilerin yaşama entegre edilmesinin daha kolay olacağı düşünülmektedir. Araştırmada, Geleneksel Türk Sanatlarında geniş bir kullanım alanına sahip “Hayat Ağacı” motifi üzerinde durulmaktadır. Hayat ağacı motifinin anlatımında Gemlik için önemli bir kültür bitkisi olan “Zeytin Ağacı” seçilmiştir. Zeytin, aynı zamanda hayat ağacının simgelerinden biridir. Araştırmada, ‘Nitel Araştırma’ yöntemlerinden ‘Durum Çalışması’ kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Gemlik Celal Bayar Anadolu Lisesinde öğrenim gören 10. Sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde benzeşik örneklem türü kullanılmıştır. Araştırma verileri tematik analiz yöntemiyle çözümlenmiş; analiz sonucunda “öğrenci görüşleri”, “öğrenci farkındalığı”, “öğrenci çalışmaları” temalarına ulaşılmıştır. “Öğrenci çalışmaları” başlığı altında ortaya çıkan uygulamalı çalışmalar doküman değerlendirme formu üzerinden değerlendirilmiş, araştırma verilerine dahil edilmiştir. Bu çalışma sayesinde öğrenciler gördükleri dış dünyayı değil kendi iç dünyalarını yansıtmış; yaptıkları sanatsal çalışmalarda, sıradan gibi görünen nesnelere simgesel anlamlar yükleyerek kendilerini daha özgür ifade edebileceklerinin farkına varmıştır. Bu araştırma, zeytin kültüründe yetişen öğrencilerde zeytin ağacı örneği ile geleneksel Türk motiflerinde yer alan ağaç simgesine farkındalık oluşturması ve kültürel aktarımın sağlanmasında etkili olması bakımından önemli görülmektedir.