V. Nabokov wobec II wojny światowej – twórcza recepcja i moralna ocena

Abstract

Vladimir Nabokov rosyjski i amerykański pisarz jest autorem dwóch powieściowych antyutopii: Zaproszenie na egzekucję i Nieprawe godło, w których dał wyraz swym politycznym poglądom, mimo iż deklarował się zwykle jako pisarz apolityczny. W obu utworach autor obnaża mechanizmy działania komunizmu i faszyzmu niemieckiego, ostrzega czytelników przed zniewoleniem ideologii totalitarnej, przed biernością wobec przemocy i manipulacji. Kategoryczne polityczne poglądy Nabokova wynikają z faktu, iż doświadczył konsekwencji rewolucji rosyjskiej 1917 roku oraz II wojny światowej, w wyniku których musiał uciekać najpierw z rodzinnej Rosji, a później z ogarniętej wojną Europy. Powieść Nieprawe godło pozwala na bezpośrednie skojarzenia świata przedstawionego z rzeczywistością prześladowań i represji hitleryzmu, z wypaczonym moralnie systemem państwa policyjnego. Nabokov sprzeciwia się złu, potępia go we wszelkiej postaci, opowiada się za dobrem, którego nie można dostrzec w przedstawionej przez pisarza rzeczywistości politycznej, w powieściowym świecie totalitarnym. Krytyka i dyskredytacja zbrodniczych politycznych ideologii należy do obowiązków pisarza, Nabokov w ten sposób podkreśla znaczenie dobra i moralności w życiu człowieka.