Kościół katedralny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Charkowie (1887-1891) w świetle wybranych źródeł archiwalnych

Abstract

W centrum współczesnego Charkowa znajduje się jeden z cenniejszych zabytków architektury sakralnej Ukrainy Lewobrzeżnej – kościół katedralny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wybudowany w stylu neogotyckim w końcu XIX wieku. W artykule zaprezentowano dotychczasowy stan badań nad tym zabytkiem i przedstawiono nowe fakty związane z jego powstaniem. Przedstawiono też unikatowe źródła rękopiśmienne dotyczące początkowego etapu budowy kościoła, pochodzące z zasobu Archiwum Państwowego Obwodu Charkowskiego. Obrazują one proces legislacyjny związany z uzyskaniem pozwolenia na budowę kościoła rzymskokatolickiego, w tym uzyskanie zgody od arcybiskupa mohylewskiego Aleksandra Kazimierza Gintowt-Dziewałtowskiego. Zamieszczono również list wspólnoty katolickiej do architekta Bolesława Michałowskiego z prośbą o wykonanie projektu nowego kościoła oraz objęcie nadzorem jego budowy. Warto podkreślić, że kościół powstał ze składek wiernych, a architekt zrzekł się honorarium za swoją pracę, wnosząc tym samym wkład w budowę świątyni. Kościół stanął w miejscu wcześniejszego, skromnego budynku parafialnego przy ul. Małej Sumskiej, który w latach 80. XIX wieku był w złym stanie technicznym, a dodatkowo był za mały dla rozrastającej się wspólnoty katolickiej. Na czele komitetu budowy świątyni stanął ks. Piotr Kisarzewski, a istotną rolę w powstaniu kościoła odegrał adwokat Aleksander Kwiatkowski, lider charkowskich Polaków. Opublikowane w artykule źródła archiwalne mogą stać się przyczynkiem do dalszych badań, prowadzonych w ramach różnych dyscyplin naukowych.