ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АКТІЛЕР ҚАЗАҚСТАНДАҒЫҚОЛДАНЫСТАҒЫ ҚҦҚЫҚТЫҢ БІР БӚЛІГІ РЕТІНДЕ: КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҦНДЫЛЫҚТЫ ЖАРИЯЛАУДАН БАСТАП СОТТАРДЫҢ ҚОЛДАНУЫНА ДЕЙІН (ХЕҦ КОНВЕНЦИЯЛАРЫ МЫСАЛЫНДА)

Abstract

Тема исследования связана с оценкой правоприменения международных стандартов труда и социальной защиты при постановлении решений судами, при обосновании мотивировочной части выносимых решений, разрешении по существу индивидуальных трудовых споров. Объективная необходимость применения в судах принципов и норм социально-трудового права, содержащихся в актах МОТ, прежде всего, связана с закреплением в них гарантий прав и свобод человека более высокого уровня, чем в национальном законодательстве. В процессе примене-ния судами принципов и норм трудового и социального права, содержащихся в международных договорах Казахстана, обеспечивается судебный контроль за их реализацией и в целом осуществляется правоприменение во внутригосударственной сфере, что непосредственно способствует имплементации международного трудового права в правовую систему государства и по существу является основным каналом проникновения универсальных норм в национальное право. Результаты исследования опровергают факт достаточной и полной реализации в судебной практике юридически значимого элемента действующего права -международных договорных обязательств Казахстана. В результате анализа решений судов первой, апелляцион-ной и кассационной инстанций по разрешениюсоциально-трудовых споров нами установлены формы применения международных актов в судебной практике. Всего было за период 2016-2021 гг. было проанализировано 890 решений судовпервой инстанции по трудовым спорам и 284 –по социальным, а также за период 2012-2021гг. данные официальной судебной статистики о рассмотрении судами Казахстана гражданских дел в судах первой, апелляционной и кассационной инстанций. Статья содержит выводы с оценочной точки зрения о проблемных аспектах методов, применяемых национальными судами.Доказано, что акты МОТ не являются важной, обязательной и юридически значимой частью действующего социально-трудового права при вынесении судебных решений в Казахстане. Определены барьеры правоприменения международных договоров при рассмотрениисоциально-трудовых споров. The topic of the study is related to the assessment of the enforcement of international standards of labor and social protection when deciding decisions by the courts, when substantiating the motivation of decisions made, and resolving essentially individual labor disputes. The objective need for the courts to apply the principles and norms of social and labour law contained in ILO instruments is, above all, linked to the consolidation of guarantees of human rights and freedoms at a higher level than in national legislation. In the process of application by the courts of the principles and norms of labour and social law contained in international treaties of Kazakhstan, judicial control over their implementation is ensured and, in general, law enforcement is carried out in the domestic sphere, which directly contributes to the implementation of international labour law in the legal system of the State and is essentially the main channel for the penetration of universal norms into national law.The results of the study refute the fact of sufficient and complete implementation in judicial practice of a legally significant element of the existing law -international treaty obligations of Kazakhstan. As a result of the analysis of the decisions of the courts of first instance, appeal and cassation to resolve social and labour disputes, we have established the forms of application of international acts in judicial practice. In total, during the period of 2016-2021. The 890 of decisions of the first instance on labor disputes and 284 -on social, as well as for the period of 2012-2021 were analyzed. Official judicial statistics on civil proceedings before the courts of first instance, appeal and cassation. The article contains conclusions from an assessment point of view on the problematic aspects of methods used by national courts. It has been proved that ILO acts are not an important, binding and legally relevant part of existing social and labour law in the delivery of court decisions in Kazakhstan. Barriers to the enforcement of international treaties in the consideration of social and labor disputes have been identified Зерттеу тақырыбы соттардың шешімдерін шығаруда, шешімдердің уәждеу бӛлігін негіз-деуде және жеке еңбекдауларын шешуде Халықаралық Еңбек және әлеуметтік қорғау стандарт-тарының қолданылуын бағалаумен байланысты. ХЕҰ актілерінде қамтылған әлеуметтік-еңбек құқығының принциптері мен нормаларын соттарда қолданудың объективті қажеттілігі, ең алдымен, оларда ұлттық заңнамаға қарағанда адамның құқықтары мен бостандықтарының жоғары деңгейдегі кепілдіктерін бекітумен байланысты. Соттардың Қазақстанның халықаралық шарттарында қамтылған Еңбек және әлеуметтік құқық қағидаттары мен нормаларын қолдану процесінде олардың іске асырылуына сот бақылауы қамтамасыз етіледі және тұтастай алғанда мемлекетішілік салада құқық қолдану жүзеге асырылады, бұл Халықаралық еңбек құқығын мемлекеттің құқықтық жүйесіне имплементациялауға тікелей ықпал етеді және мәні бойынша әмбебап нормалардың ұлттық құқыққа енуінің негізгі арнасы болып табылады. Зерттеу нәтиже-лері сот практикасында қолданыстағы құқықтың заңдық маңызы бар элементі -Қазақстанның халықаралық шарттық міндеттемелерін жеткілікті және толық іске асыру фактісін жоққа шығарады. Бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылардағы соттардың әлеуметтік-еңбек дауларын шешу жӛніндегі шешімдерін талдау нәтижесінде біз халықаралық актілерді сот практикасында қолдану нысандарын белгіледік. Барлығы 2016-2021 жылдар аралығында еңбек даулары бойынша бірінші инстанцияның 890 және әлеуметтік даулар бойынша 284 сот шешім-деріне, сондай-ақ 2012-2021 жылдар кезеңіне талдау жасалды. Қазақстан соттарының бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылардағы азаматтық істерді қарауы туралы ресми сот статистикасының деректері. Мақалада ұлттық соттар қолданатын әдістердің проблемалық аспек-тілері туралы бағалау тұрғысынан тұжырымдар бар. ХЕҰ актілері Қазақстанда сот шешімдерін шығару кезінде қолданыстағы әлеуметтік-еңбек құқығының маңызды, міндетті және заңдық маңызы бар бӛлігі болып табылмайтындығы дәлелденді. Әлеуметтік-еңбек дауларын қарау кезінде халықаралық шарттарды құқық қолданудың кедергілері айқындалды