İslam Kelamında Fıtratın Bilgisel Değeri

Abstract

Dini literaturde insanin yaraticisini kendi kendine bilebilecek bir donanimla yaratilmis olmasi anlamina gelen fitrat kavrami; Kelam ilminde Allah’in varliginin delillerinden biri olarak da zikredilir. Bu baglamda Es’ari bir âlim olan Gazzâli’nin de fitrat deliline oldukca fazla vurgu yaptigi gorulur. Bu delile oldukca fazla vurgu yapan Gazzâli’nin, fitratin bilgisel yonden degerinin mukellefiyet getirip getirmeyecegi hususundaki gorusu de kelami yonden onem arz etmektedir. Zira Allah’i bilme hususunda fitrati onemli bir delil olarak goren Gazzâli’nin, insanin seriat olmadan da Allah’i bilmekle mukellef olup olmayacagi konusundaki soylemine gore Es’ari yahut Maturidi goruse yaklasacaktir. Eger o, fitrati mukellef olmaya bir delil gosterirse Matudiri goruse yaklasacak; seriat olmadan kisinin Allah’i bilmekten mukellef olmayacagini iddia ederse de mensubu oldugu Es’ari gorusu savunmaya devam edecektir. Bu baglamda bu makale, Gazzâli’nin ilmi dunyasinda fitratin, insani baglayici yonunun olup olmadigini tespit etmeyi hedeflemektedir.