FERİT EDGÜ'NÜN "EYLÜLÜN GÖLGESİNDE BİR YAZDI" ADLI ROMANINDA GÖRSEL YOLCULUK

Abstract

Bu çalışmada, Ferit Edgü’nün (1936), Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı (1988) adlı romanının içerisinde yer alan “Çakır’ın Öyküsü”, edebiyat-resim ilişkisi bağlamında sanatlar arası düzlemde incelenmiştir. Adı geçen romanın bütününü oluşturan fotoğrafik anlatılar, çalışmaya, resim sanatının izlerini barındırmaları bakımından konu olmaktadır. Anlatıcının zihninde kurgulayarak kelimelerle çizmeye çalıştığı bu fotoğraflarda resim sanatının olanaklarını bulmak mümkün olduğu gibi fotoğrafların anlattıkları öykü bakımından modernist izler taşıdığını söylemek de aynı derecede mümkündür. Öyle ki anlatıcı, fotoğrafların protagonisti olan Çakır’ın, içinde yaşadığı dünyadan silikleşme durumunu kelimelerle söylemek yerine fotoğraflarla göstermeye çalışmış; hayalinde canlandırdığı fotoğrafları “[Foto 1]”den “[Foto 31]”e, göründüğü biçimde başlıklandırıp sıralayarak bu fotoğrafların renk ve suretlerini karşılayacak şekilde sözcüklerle birer hikâye yaratmıştır. Bu bağlamda çalışma, anlatının bütününü görebilmek amacıyla görsel sanatların olanaklarından yararlanılması ve anlatıların içeriğine yönelerek modernist imgeler barındıran görseller yaratılması olmak üzere iki ana damardan hareketle hazırlanmış, romandan uygun örneklerle desteklenmiştir. Ferit Edgü’nün, resim sanatının olanaklarından faydalandığı çıkarımında bulunulan Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı adlı romanı ile yazarın, daha önceki metinlerinden farklı olarak sanatlar arası düzlemde bir denemeye giriştiği söylenilebilmektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Tanzimat’tan bugüne Türk edebiyatının farklı romancı, şair ve türlerinde görülen edebiyat-resim ilişkisini; edebiyatın resim sanatından aldığı esini hem yazar hem sanatçı kimliği ile entelektüel birikime sahip bir yaratıcı olarak Ferit Edgü’den ve onun söz konusu romanından hareketle ortaya koymaktır. Yazınsal türler arasından roman türünü ele alan ve sınırları “Ferit Edgü’nün Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı Adlı Romanında Görsel Yolculuk” şeklinde çizilen bu çalışmada, edebiyatın, kendi düzleminde anlatma aracı olarak kullandığı sözcükleri, sanatlar arası düzlemde görsel imkânlar aracılığıyla, anlatmak yerine göstermeyi denemiş olan fotoğrafik anlatıların incelenmesi; edebiyat-resim ilişkisinin Edgü’nün adı geçen romanı ile sınırlandırılması, sözcüklerdeki görsel olanakların ortaya konulmasını; bir resme bakmakla, bir romanı okumak arasındaki yakınlığın gösterilmesini sağlamaktadır.