İmparatorluktan Cumhuriyete Türk Basınında Türkçülük-Turancılık Faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk defa 1795’ten itibaren faaliyete geçmeye başlayan mecmualarda Türkçülük-Turancılık fikirlerinin yeri incelenecek, Cumhuriyet dönemine kadar dergi ve gazete gibi yayın organlarıyla ortaya konulan çalışmalar geniş bir yaklaşımla ele alınacaktır. Türk tarihi incelendiğinde bu fikirlerin, özellikle sadece Türk milliyetçileri açısından yalnızca ideolojiden yahut siyasi bir görüşten ibaret olmadığı, farklı coğrafyalarda yaşayan akraba toplulukların bilinçlendirilmesi, Türklerin her alanda milliliği şiar edinmeleri ve işgal altındaki Türk beldelerinde yaşayan toplumların bağımsızlıklarını sağlamaları içinde yegâne ilham kaynağı olduğu görülecektir. İlk olarak İstanbul’da daha sonrada diğer vilayetlerde yaygın olarak neşredilmeye başlanan gazete ve dergi gibi basın organları yoluyla Türkçülük-Turancılık adına Türk aydının ortaya koyduğu fikri mücadeleler geniş ve anlaşılır bir dille izah edilecektir. Bugün halen devam eden Türkçülük akımının ve Turan mefkûresinin, Türk aydının gözünden basın tarihimizde ne şekilde zuhur ettiği yapılan çalışmamızla etraflıca ortaya konulacaktır. Şimdiye kadar hem Türkçülük akımı hem de Turan mefkûresi konusunda birçok akademik çalışma yapılmış olmasına rağmen bu konuların kısım kısım ele alınması özellikle basın tarihi üzerindeki etkisi bağlamında yarım kalmıştır. Buna istinaden çalışmamda hem yayın politikasını Türkçülük-Turancılık üzerine kuran mecmuaların hem de bu mecmualarda her iki fikir üzerine yazılar kaleme alan Türk aydınının mücadelelerini genel hatlarıyla konu bütünlüğü içinde ifade etmeye çalışacağız.