1930’LU YILLARDA AZERBAYCAN BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİNDE BİR KESİT: KAFKASYA KONFEDERASYON ŞURASI

Abstract

1917 Ekim Devrimi ardindan elde edilen bagimsizligin 1920’de Bolsevik hareketiyle yitirilmesi, Azerbaycan bagimsizlik mucadelesini yeniden baslatmistir. Bagimsizlik pesindeki Azerbaycan milliyetciliginin onderleri gittikleri ulkelerde farkli yol ve yontemlerle hedefleri dogrultusunda calismayi surdurmuslerdir. Bu mucadelede Azerbaycan milliyetcileri, benzer akibeti paylasmis diger milletlere mensup unsurlarla zaman zaman bir araya gelmis, Sovyet yonetimine karsi mucadele, farkli unsurlari birlikte harekete yonelten dogal bir zemin olusturmustur. Kafkasya Konfederasyon Şurasi, 1930’lu yillarda bu baglamda yasanmis bir deneyimdir. Mehmet Emin Resulzade liderligindeki “Azerbaycan Milli Kurtulus Hareketi” ile Kuzey Kafkasya Turk milliyetcileri ve Gurcistan Menseviklerinin Kafkas ortak kimligi ekseninde ortak dusmana karsi kurduklari Kafkasya Konfederasyon Şurasi deneyimi, 1930’lu yillardaki Azerbaycan bagimsizlik mucadelesinin izledigi hatti anlamak bakimindan kayda deger bir ornektir. Kafkasya Konfederasyon Şurasi, Birinci Dunya Savasiyla kurulan statukoya karsi revizyonist cikislarla dunyanin yeni bir denge aradigi ve Ikinci Dunya Savasina giden surecin sekillendigi 1930’lu yillarda kurulmasi itibariyle, dunya tarihindeki kritik bir donemecin urunudur. Calisma, Kafkasya Konfederasyon Şurasi’nin hangi birikim ve ihtiyacin urunu olarak sekillendigi, ongordugu politik hat, bu baglamda Resulzade liderligindeki Azerbaycan milliyetciliginin Kafkasya merkezli durusu uzerinde durmaktadir.  Calismada, Kafkasya Konfederasyon Şurasi’nin bilesenlerinden Azerbaycan milliyetcilerinin cikardigi “ Istiklal ”, “ Kurtulus ” dergileriyle ile Kuzey   Kafkasyali milliyetcilerin cikardigi “ Şimali Kafkasya ” dergisi yogunlukla kullanilmistir.