OSMANLI DEVLETİ’NDE SIĞIR VEBASI: ASKERİ BAYTARLARIN GÖREVLENDİRİLMESİ MESELESİ

Seda Tan
{"title":"OSMANLI DEVLETİ’NDE SIĞIR VEBASI: ASKERİ BAYTARLARIN GÖREVLENDİRİLMESİ MESELESİ","authors":"Seda Tan","doi":"10.33431/belgi.1213425","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Sığır vebasının ilk çağlardan itibaren var olduğu geniş ölçüde kabul gören bir görüştür. Yine bu görüşe göre hastalık Çin’in doğusunda ortaya çıkmış ve Hun akınlarıyla birlikte Avrupa içlerine kadar taşınmıştır. Avrupa’ya nüfuz eden sığır vebası 19. yüzyıla kadar olan süreçte büyük çoğu yine Asya kökenli muhtelif salgında milyonlarca hayvanın ölümüne neden olmuştur. Tecrübe edilen salgınlardan devlet ekonomileri ile insan sağlığı önemli ölçüde etkilendiğinden hastalıkla mücadelenin ve salgınların önüne geçmenin yolları aranmıştır. Bu çerçevede bir taraftan veteriner hekimliği eğitimi başlatılıp mesleki bir teşkilatlanmanın teminine girişilirken bir yandan da hastalıklarla mücadelenin etkin biçimde yürütülmesini sağlayacak mevzuat hazırlanmaya ve nihayetinde devletlerin özgün deneyimlerinin diğerleriyle paylaşılmasını ve ortak bir hafızaya aktarımını sağlayacak uluslararası düzeydeki platformların oluşturulmasına çalışılmıştır. Avrupa devletleri söz konusu girişimleri sayesinde 1871-1872’de etkili olan son büyük epidemiyi takiben sığır vebasını önemli ölçüde kontrol altına alıp büyük salgınların önüne geçebilmişlerdir. Bu tarihten sonra hastalık daha çok doğuda görülür olmuştur. Sığır vebası Osmanlı topraklarında da büyük kırımlar yaratmıştır. Özellikle 19. yüzyılda yaşanan atakların olumsuz etkileri 20. yüzyıl ortalarına dek sürmüştür. Hastalığın kendisi de ancak Cumhuriyet devrine eradike edilebilmiştir. Devletin bu fenomenle başa çıkamamasında uzman kadro yetersizliği temel etkenlerdendir. Ele alınan çalışma da buna odaklanmaktadır. Dönemin arşiv kayıtlarından hareketle Osmanlı merkez otoritesinin özellikle 1885 sonrası süreçte hastalıkla mücadele edecek kadrolarını oluşturmadaki performansın portresi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ana kaynağını ele alınan dönem için birinci el kaynak kabul edilen ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’nın Osmanlı Arşiv kısmında Dahiliye(Mektubi Kalemi), Yıldız(Mütenevvi Maruzat); İrade(Askeri, Dahiliye, Hususi, Orman ve Maadin, Taltifat), Bab-ı Ali Evrak Odası ve Meclis-i Vükela Mazbataları fonlarında yer alan arşiv belgeleri oluşturmaktadır.","PeriodicalId":164471,"journal":{"name":"Belgi Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Belgi Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.33431/belgi.1213425","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0

Abstract

Sığır vebasının ilk çağlardan itibaren var olduğu geniş ölçüde kabul gören bir görüştür. Yine bu görüşe göre hastalık Çin’in doğusunda ortaya çıkmış ve Hun akınlarıyla birlikte Avrupa içlerine kadar taşınmıştır. Avrupa’ya nüfuz eden sığır vebası 19. yüzyıla kadar olan süreçte büyük çoğu yine Asya kökenli muhtelif salgında milyonlarca hayvanın ölümüne neden olmuştur. Tecrübe edilen salgınlardan devlet ekonomileri ile insan sağlığı önemli ölçüde etkilendiğinden hastalıkla mücadelenin ve salgınların önüne geçmenin yolları aranmıştır. Bu çerçevede bir taraftan veteriner hekimliği eğitimi başlatılıp mesleki bir teşkilatlanmanın teminine girişilirken bir yandan da hastalıklarla mücadelenin etkin biçimde yürütülmesini sağlayacak mevzuat hazırlanmaya ve nihayetinde devletlerin özgün deneyimlerinin diğerleriyle paylaşılmasını ve ortak bir hafızaya aktarımını sağlayacak uluslararası düzeydeki platformların oluşturulmasına çalışılmıştır. Avrupa devletleri söz konusu girişimleri sayesinde 1871-1872’de etkili olan son büyük epidemiyi takiben sığır vebasını önemli ölçüde kontrol altına alıp büyük salgınların önüne geçebilmişlerdir. Bu tarihten sonra hastalık daha çok doğuda görülür olmuştur. Sığır vebası Osmanlı topraklarında da büyük kırımlar yaratmıştır. Özellikle 19. yüzyılda yaşanan atakların olumsuz etkileri 20. yüzyıl ortalarına dek sürmüştür. Hastalığın kendisi de ancak Cumhuriyet devrine eradike edilebilmiştir. Devletin bu fenomenle başa çıkamamasında uzman kadro yetersizliği temel etkenlerdendir. Ele alınan çalışma da buna odaklanmaktadır. Dönemin arşiv kayıtlarından hareketle Osmanlı merkez otoritesinin özellikle 1885 sonrası süreçte hastalıkla mücadele edecek kadrolarını oluşturmadaki performansın portresi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ana kaynağını ele alınan dönem için birinci el kaynak kabul edilen ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’nın Osmanlı Arşiv kısmında Dahiliye(Mektubi Kalemi), Yıldız(Mütenevvi Maruzat); İrade(Askeri, Dahiliye, Hususi, Orman ve Maadin, Taltifat), Bab-ı Ali Evrak Odası ve Meclis-i Vükela Mazbataları fonlarında yer alan arşiv belgeleri oluşturmaktadır.
一种广为接受的观点认为,牛瘟在很早以前就已经存在。根据这种观点,这种疾病出现在中国东部,并随着匈奴人的袭击传入欧洲内陆。牛瘟渗透到欧洲后,在 19 世纪之前的各种流行病中造成数百万牲畜死亡,其中大部分也源自亚洲。由于国家经济和人类健康受到流行病的严重影响,人们开始寻找抗击疾病和预防流行病的方法。在此框架下,一方面,启动了兽医教育并建立了专业组织;另一方面,制定了法律以确保有效防治疾病;最后,建立了国际平台以确保与其他国家分享各国的独特经验并将其转化为共同的记忆。由于采取了这些举措,欧洲各国得以在很大程度上控制了牛瘟,并在 1871-1872 年最后一次大规模流行之后防止了大规模流行。此后,这种疾病在东部地区更加流行。牛瘟也给奥斯曼帝国的土地造成了巨大破坏。尤其是 19 世纪的袭击所造成的负面影响一直持续到 20 世纪中期。直到共和时代,牛瘟才被根除。国家无力应对这一现象的主要原因是缺乏专业人员。这也是本研究的重点。根据这一时期的档案记录,我们试图揭示奥斯曼帝国中央政府在组建防治该疾病的干部队伍方面的表现,尤其是在 1885 年之后的时期。本研究的主要资料来源是土耳其共和国总统府国家档案馆奥斯曼档案部的档案文件,这些文件被认为是研究所涉时期的第一手资料来源,分别位于内务基金(Mektubi Kalemi)、耶尔德兹基金(Mütenevvi Maruzat)、伊拉代基金(军事、内务、私人、林业和塔尔提法特的Maadin)、巴布阿里文件室和国务委员会的Mazbatalar。
本文章由计算机程序翻译,如有差异,请以英文原文为准。
求助全文
约1分钟内获得全文 求助全文
来源期刊
自引率
0.00%
发文量
0
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
确定
请完成安全验证×
copy
已复制链接
快去分享给好友吧!
我知道了
右上角分享
点击右上角分享
0
联系我们:info@booksci.cn Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。 Copyright © 2023 布克学术 All rights reserved.
京ICP备2023020795号-1
ghs 京公网安备 11010802042870号
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:604180095
Book学术官方微信