სესხების გალარების სახელმწიფო პროგრამის პირობები და მისი შედეგების ფინანსურ ეკონომიკური ანალიზი (The Provisions of State Program of Loan Conversion into Lari and the Economical Analysis of Its Results)

Abstract

Georgian Abstract: აბსტარაქტი შესავალი და მიზანი: უცხოურ ვალუტაში სესხისა და სესხთან დაკავშირებული გადახდისა და გადახდისუნარიანობის საკითხები ვალუტის კურსის ცვალებადობის პარალელურად უფრო და უფრო აქტუალური საკითხი ხდება თანამედროვე მსოფლიოში. ბოლო წლებში ვალუტის კურსის ცვალებადობა განსაკუთრებით ნეგატიურად მოქმედებს ისეთი მგრძნობიარე ქვეყნების ეკონომიკაზე როგორიც საქართველოა და განსაკუთრებული გავლენა ამ ცვლილებებს ჰქონდა ფიზიკურ პირებსა და მცირე მეწარმეებზე. ისევე როგორც დანარჩენ ქვეყნებში საქართველოში არსებული კომპანიებისა თუ ფიზიკური პირების დიდი რაოდენობა აქტიურად სარგებლობს სხვადასხვა ბანკების საკრედიტო პროდუქტებით, შესაბამისად ეს პროდუქტები განსხვავდება როგორც თანხის მოცულობით ასევე მისი გადახდის პირობებითა და ვალუტის ერთეულით. სესხის აღების მომენტში მსესხებელი არჩევს მისთვის სასურველ ყოველთვიურ თუ ინდივიდუალურ შენატანს შემოსავლების გათვალისწინებით, მაგრამ სესხის აღების შემდგომ ვალუტის კურსის ცვალებადობა პირდაპირპროპორციულად აისახება იმ ფიზიკური თუ იურიდიული პირების გადახდიუნარიანობაზე რომელთაც სესხი უცხოურ ვალუტაში აქვთ აღებული. ბოლო წლებში, მას შემდეგ რაც ლარმა მკვეთრი გაუფასურება დაიწყო უცხოური ვალუტების მიმართ და დღითი დღე მატულობდა მოსახლეობის უკმაყოფილება ინფლაციური პროცესების გამო, საქართველოს მთავრობის დღის წესრიგში დადგა აღნიშნული საკითხის განხილვა. სახელმწიფოს უნდა მიეღო გადაწყვეტილება, რომელიც მიმართული იქნებოდა ვალუტის ცვალებადობის შედეგად გამოწვეული კრიზისის ნაწილობრივ დაძლევისაკენ. გრძელვადიანი პროცესების შედეგად, 2017 წლის 11 იანვარს საქართველოს მთავრობამ მიიღო დადგენილება:„საბანკო კრედიტის/სესხის საქართველოს ეროვნულ ვალუტაში კონვერსიისა და საქართველკოს მთავრობის მიერ სუბსიდირების განხორციელების სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცების შესახებ“, სწორედ ამ პროგრამისა და მასთან დაკავშირებული პროცესების ანალიზს ეხება წინამდებარე ნაშრომი. ნაშრომის მიზანია: • იმ სესხების კატეგორიის გარკვევა, რომელთაც არ შეიძლებოდა შეხებოდა ეს პროგრამა მთავრობის დადგენილებაში ზოგადი, დაუზუსტებელი პუნქტების გამო; • გალარების სახელმწიფო პროგრამის განხორციელების შედეგების ანალიზი; • გავაანალიზოთ საქართველოს მთავრობის დადგენილება სესხების გალარების შესახებ; • გალარებული სესხების სისტემატიზაცია მათი კატეგორიებისა და საპროცენტო განაკვეთის მიხედვით; • ბანკების მიერ მსესხებლებზე შეთავაზებული პირობების ანალიზი; • სრულ გასალარებელ სასესხო პორტფელთან გალარებული სესხების მოცულობის თანაფარდობის გამოანგარიშება; • შენიშვნებისა და რეკომენდაციების შეთავაზება, რომელიც სამომავლოდ დაეხმარება მთავრობას მსგავსიპროგრამის უფრო წარმატებულად განხორციელებაში. English Abstract: The issues of foreign currency loans, their payments and solvency together with the currency fluctuations gradually become actual in modern life. Currency fluctuations in recent years have affected the economy of countries especially such countries as Georgia, they mostly affected individuals and small businesses. As in other countries, most companies and individuals in Georgia extensively use different bank products which differ from each other in sum, the payment provisions and currency. In the moment of getting the loan the client chooses the conditions of his/her monthly or individual payment according to his/her income, but afterwards the currency fluctuation directly affects the solvency of those clients whose credits are in foreign currency. In recent years, the sharp fall in the Georgian Lari and inflation caused public anger swelling and the issue became the main point of governmental discussions. The government had to take all necessary measures against the crisis started as a result of currency fluctuations. As a result of long-term procedures Georgian government made a decision on: “State Program of conversion the bank credits/loans into Georgian Lari and on subsidies of government.” The present paper is dedicated to the above -mentioned program and the analysis of all related processes.