Kişilik Özellikleri, Mizah Tarzları ve Üniversiteye Uyum Arasındaki Doğrudan ve Dolaylı İlişkiler: Mizah Tarzlarının Aracı Rolü

Abstract

Universite uyumu, universiteye yeni baslayan genclerin en sik karsilastiklari yasam zorluklari arasindadir. Uyum surecini olumlu ya da olumsuz etkileyebilecek cesitli bireysel farkliliklar olabilir. Bu farkliliklarin ve uyumu kolaylastirabilecek degiskenlerin belirlenmesi ogrencilerin yasayabilecekleri zorluklarin anlasilmasi acisindan onemli olacaktir ve erken mudahale imkani sunacaktir. Buradan hareketle bu calisma universiteye uyumda kisilik ozelliklerinin ve mizah tarzlarinin dogrudan etkisini ve kisilik ozellikleri ile universiteye uyum arasindaki iliskide mizah tarzlarinin dolayli etkisini incelemeyi amaclamaktadir. Kisilik ozellikleri Pekistirmeye Duyarlilik Kurami dogrultusunda onerilen davranissal aktivasyon ve davranissal inhibisyon sistemleri referans alinarak degerlendirilmistir. Mizah tarzlari ise kendini gelistirici, kendini yikici, katilimci ve saldirgan mizah olarak dort farkli boyutta ele alinmistir. Turkiye’deki bir devlet universitesinde birinci sinif okuyan 282 ogrenci arastirmaya dahil edilmistir. Katilimcilarin 193’u kadin, 87’si erkektir. Arastirmada Davranissal Aktivasyon-Inhibisyon Olcegi, Mizah Tarzlari Olcegi ve Universite Yasami Olcegi kagit-kalem formu olarak uygulanmistir. Bulgular davranissal inhibisyonun universiteye uyumu negatif, davranissal aktivasyonun ise universiteye uyumu pozitif yonde yordadigini gostermistir. Ayrica kendini yikici mizah tarzinin universiteye uyumu negatif, kendini gelistirici ve katilimci mizahin ise universiteye uyumu pozitif yonde yordadigi saptanmistir. Yurutulen aracilik analizleri sonuclarina gore davranissal aktivasyon ile universiteye uyum arasindaki iliskide kendini gelistirici ve katilimci mizah tarzlarinin kismi araci olduklari saptanmistir. Ayrica davranissal inhibisyon ile universiteye uyum arasindaki iliskide kendini yikici mizahin araci rolu incelenmis, ancak analiz sonuclari kendini yikici mizah tarzinin araci rolu olmadigini gostermistir. Sonuclara gore DIS ve kendini yerici mizah tarzi universite uyumu acisindan risk faktorleri olarak degerlendirilebilirken DAS, kendini gelistirici ve katilimci mizah tarzlari uyum surecini kolaylastirabilir. Odul duyarliligi yuksek ogrenciler universiteye uyum saglarken olumlu mizah tarzlarini kullanmakla birlikte, ceza duyarliligi yuksek ogrencilerin uyum surecinde yasadiklari gucluklerde olumsuz mizah tarzinin rolu bulunmamaktadir. Bu sebeple bazi kisilik ozelliklerinin universite uyumu icin risk olusturabileceginin farkinda olunmasinin ve bir bas etme yontemi olarak olumlu mizah tarzlarinin gelistirilmesinin uyum surecine katkida bulunabilecegi dusunulmektedir