From The Perspective of Western Travelers, Lute-Type Instruments in the Ottoman Empire

Abstract

Osmanlı Devleti’ni çeşitli nedenlerle ziyaret etmiş olan Batılı seyyahlar, geçmişin görgü tanıklığını da yapmış kişiler olarak seyahatnamelerinde genel tarihin çok daha fazlasına ışık tutmuştur. Gündelik yaşamın bir parçası olan müzik ve müziğin icrasında kullanılan çalgılar da bu seyahatnamelerde gözlemlenebilen konulardır. Çalgı bilimi disiplini içerisinde bir sap/klavye ile bir gövde/rezonans kutusundan oluşan, parmakla veya mızrapla çalınan telli çalgılara lavta türü çalgılar denilir. Bu makalede 16.-19. yüzyıllar arası Osmanlı Devleti’ni ziyaret etmiş Batılı seyyahların lavta türü çalgılar üzerine gözlemleri incelenmiştir. İncelenen kaynakların dilimize çevrilip yayınlanmış özgün birer seyahatname olmasına özellikle önem verilmiştir ancak seyahatnameleri konu almış farklı çalışmalardan da bu makalede yararlanıldığı belirtilmelidir. Ayrıca incelenen seyahatnameler aracılığıyla lavta türü çalgılara ek olarak seyyahların Türk Müziği konusundaki görüşleri de değerlendirilmiştir. Özellikle bir süreliğine Osmanlı Devleti’nde bulunmuş olan seyyahların ‘dışarıdan’ bakış açısını kaybetmemiş olmaları elde edilen verilerin de önemini arttırmıştır. Bu verilerin ise Türk Müziği ve Türk Müziği tarihi alanına katkı sağlayacağı öngörülmüştür. Sonuç bölümünde ortaya konulan bulgular, yapılan değerlendirmelerin ışığında alana sunulmuştur.