Mur wstydu i bezpieczeństwa – cztery dekady muru dzielącego Saharę Zachodnią

Abstract

W artykule, bazującym na analizie literatury oraz rekonesansie badawczym przeprowadzonym na terenie Sahary Zachodniej w 2016 roku, omawiam polityczną funkcję oraz symboliczne znaczenie muru (bermu) dzielącego zachodnie i wschodnie tereny dawnej Sahary Hiszpańskiej. Zarysowując historię jego powstania, wskazuję na kluczową rolę, jaką odegrał w wojnie marokańsko-saharyjskiej, umożliwiając okupację terytorium Sahary Zachodniej przez Królestwo Maroka w latach 80. XX wieku. Poza wpływem na politykę, ekonomię oraz środowisko naturalne, istotne jest oddziaływanie bermu na społeczeństwo saharyjskie na terenie Sahary Zachodniej oraz w obozach dla uchodźców saharyjskich w Algierii, a także symboliczne wykorzystanie muru przez każdą ze stron konfliktu, które w ostatnich latach jest coraz bardziej zauważalne. Głównym celem artykułu jest opis zmieniających się znaczeń muru: od funkcji stricte militarnej, obecnej od jego powstania do zawieszenia broni w roku 1991, poprzez znaczenie muru jako quasi-państwowej granicy, prowadzącej do tworzenia się po obu jej stronach tzw. pogranicza wyalienowanego, aż do obecnego symbolicznego wykorzystywania muru w dyskursach politycznym, dziennikarskim i artystycznym oraz znaczenia jego (nie) obecności w praksis życia codziennego po obu stronach tego muru.