II. MAHMUD DÖNEMİ NAKŞİBENDİ TEKKE VE ZAVİYELERİNE YAPILAN YARDIMLAR (1808-1839)

Abstract

Osmanli Devleti’nin ilk donemlerinden itibaren tekkeler ibadetlerin yaninda hastane, egitim, barinma, misafirhane veya spor faaliyetleri gibi bircok alanda hizmet vermis ve nufuzlari giderek artmistir. Tekkelere gelen misafirlerin coklugu, seyhler arasindaki maddi anlasmazliklar ve gereksiz harcamalardan kaynakli zaman zaman tekkeler gelir ve giderler noktasinda sikintilar yasamistir. Sikintilarin bas gostermesiyle beraber araya gerek devlet gerek vakiflar girerek tekke ve zaviyelerin taamiye, tayinat, fodla, tamir ve onarimlari gibi cesitli ihtiyaclari giderilmistir. Nitekim bu yardimlar II. Mahmud doneminde de devam etmis ve tekkeler desteklenmistir. Yardimlar bazen hazine gelirlerinden bazen gumruk gelirlerinden veya Sultan tarafindan vakiflari tek bir yerde toplamak amaciyla 1826 yilinda kurulan Evkaf-i Humayun Nezareti gelirleriyle de karsilanmistir. Buradan yola cikilarak tarihsel bir metodoloji ile Naksibendi tarikatina devletin yapmis oldugu yardimlar baglaminda arastirmaya karar verilmistir. Arastirmanin amaci; 1808 ve 1839 yillari arasinda Naksibendi tekke ve zaviyelerine yapilan yardimlarin neler oldugu, kimler veya hangi kurumlar tarafinca yardimlarin yapildigi, yardimlarin miktarlari ve hangi tekkelere verilecekleri gibi konulara arsiv belgeleri, kaynak ve inceleme eserleri isiginda deginerek tasnif etmeye calismaktir. Ayrica tekke ve zaviyelerin, dini rituellerin yaninda topluma ve devlete yonelik sosyal ve kulturel alanlardaki cesitli hizmet faaliyetleri de calismada ele alinmistir.