OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA XVII-XVIII. YÜZYILLARDA SİNOP GÜMRÜĞÜ GELİR –GİDER MUHASEBESİ

Abstract

Günümüzde olduğu gibi Osmanlı Devleti zamanında da gümrükler dış ticaret sürecinin kontrolü için en önemli araçlarından birisi olmuştur. Sinop limanı ve gümrüğü de 19. yüzyıla kadar Karadeniz ticaretinde önemli bir yere sahip olmuştur. Sinop-Trabzon arasındaki kıyılar da dahil olmak üzere Sinop gümrük gelirleri Karadeniz kıyısındaki gümrükler arasında öne çıkmış ve iltizam yöntemiyle işletilmiştir. Çalışmanın amacı, 17. ve 18. yüzyıllarda Sinop gümrüğünün mali yapısını, işleyişini, kayıt yöntemini, gelir - gider kalemleri ve işlem hacimlerini incelemektir. Bu amaçla öncelikle literatür taraması yapılmış sonrasında Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde yer alan Sinop gümrüklerine ait dönemsel hasılat ve masrafları gösteren üç belge incelenmiştir. Sonuç olarak gümrük gelir ve giderlerinin hangi kalemlerden oluştuğu, işlem hacmi ve kayıt yöntemi belirlenmiş, dönemsel gelir - gider dengesinin sağlanıp sağlanamadığı ortaya konulmuştur.