ҚУАНДЫҚ ТҮМЕНБАЙДЫҢ «ЖАСЫЛ ЖАНЫП ТҰРҒАНДА» ХИКАЯТЫНДАҒЫ ПСИХОЛОГИЗМ

Bulletin of Toraighyrov University. Philology series Pub Date : 2022-12-30 DOI:10.48081/jxdt7058

Қ. Т. Жанұзақова, Н. А. Айтбаева

{"title":"ҚУАНДЫҚ ТҮМЕНБАЙДЫҢ «ЖАСЫЛ ЖАНЫП ТҰРҒАНДА» ХИКАЯТЫНДАҒЫ ПСИХОЛОГИЗМ","authors":"Қ. Т. Жанұзақова, Н. А. Айтбаева","doi":"10.48081/jxdt7058","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"\"Мақалада тәуелсіздік жылдарындағы қазақ әдебиетінің өкілі Қ. Түменбайдың «Жасыл жанып тұрғанда» хикаятындағы психологизм көріністері талданады. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі хикаят жанрындағы психологизм мәселесі әлі күнге дейін зерттеліп жатыр. Белгілі бір кейіпкердің өмірдегі орны мен тұлғалық болмысын жоғалтып алмас үшін жанталасқан әрекеті оның психологиялық сипаттамасы болып шығатыны белгілі. Көркем шығармадағы кейіпкердің сыртқы болмысына көбірек мән беріп, ішкі әлемі қалыс қалып жататын тұстар болады. Көркем шығарманың басты нысанасы адамның ішкі, сыртқы болмысы шынайылықпен сомдалуы тиіс, осы тұрғыда адам жанын жандандырудың басты тәсілі психологизмнің алатын орны ерекше. Қаламгер өз туындысында кейіпкердің ішкі әлеміндегі ахуалдарды түрлі психологиялық әдістер арқылы сипаттаған. Негізгі кейіпкердің балалық шағында көрген психологиялық жарақаттары, есейген шағында өз баласында қайталануы рухани сабақтастыққа жетелейтіні, хикаяттың реалистік сипатта жазылып, қазіргі қоғамда көтеретін әлеуметтік жүгі туралы қорытынылар жасалды. Мақалада басты кейіпкер ойының ұдайы шиеленісуін, бір тоқтамға келе алмауын, ішкі қақтығыстарын түрлі психологиялық әдістер арқылы көрсеткен автордың жазу шеберлігін зерттедік. Автор хикаятқа арқау болып отырған бас кейіпкер Отарәлінің ішкі дүниесі мен қосалқы кейіпкерлер арасында болып жатқан іс-әрекеттерді, оның өмірінде орын алып жатқан оқиғаларды баяндай отырып, нақты шешім шығаруды оқырманның өзіне қалдырады. \"","PeriodicalId":151869,"journal":{"name":"Bulletin of Toraighyrov University. Philology series","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Bulletin of Toraighyrov University. Philology series","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.48081/jxdt7058","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

"Мақалада тәуелсіздік жылдарындағы қазақ әдебиетінің өкілі Қ. Түменбайдың «Жасыл жанып тұрғанда» хикаятындағы психологизм көріністері талданады. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі хикаят жанрындағы психологизм мәселесі әлі күнге дейін зерттеліп жатыр. Белгілі бір кейіпкердің өмірдегі орны мен тұлғалық болмысын жоғалтып алмас үшін жанталасқан әрекеті оның психологиялық сипаттамасы болып шығатыны белгілі. Көркем шығармадағы кейіпкердің сыртқы болмысына көбірек мән беріп, ішкі әлемі қалыс қалып жататын тұстар болады. Көркем шығарманың басты нысанасы адамның ішкі, сыртқы болмысы шынайылықпен сомдалуы тиіс, осы тұрғыда адам жанын жандандырудың басты тәсілі психологизмнің алатын орны ерекше. Қаламгер өз туындысында кейіпкердің ішкі әлеміндегі ахуалдарды түрлі психологиялық әдістер арқылы сипаттаған. Негізгі кейіпкердің балалық шағында көрген психологиялық жарақаттары, есейген шағында өз баласында қайталануы рухани сабақтастыққа жетелейтіні, хикаяттың реалистік сипатта жазылып, қазіргі қоғамда көтеретін әлеуметтік жүгі туралы қорытынылар жасалды. Мақалада басты кейіпкер ойының ұдайы шиеленісуін, бір тоқтамға келе алмауын, ішкі қақтығыстарын түрлі психологиялық әдістер арқылы көрсеткен автордың жазу шеберлігін зерттедік. Автор хикаятқа арқау болып отырған бас кейіпкер Отарәлінің ішкі дүниесі мен қосалқы кейіпкерлер арасында болып жатқан іс-әрекеттерді, оның өмірінде орын алып жатқан оқиғаларды баяндай отырып, нақты шешім шығаруды оқырманның өзіне қалдырады. "

查看原文本刊更多论文

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Bulletin of Toraighyrov University. Philology series

自引率

0.00%

发文量