Jak być świadomym użytkownikiem algorytmów? O potrzebie rozwijania kompetencji algorytmicznych

Abstract

Cel/Teza: Wszechobecność algorytmów i ich oddziaływanie na niemal każdy aspekt życia jednostek oraz społeczeństwa stanowi istotne wyzwanie dla współczesnego świata. Odpowiedzią na nie powinno być kształtowanie szeroko pojętych kompetencji algorytmicznych. Podstawowym celem artykułu jest analiza tego pojęcia. Drugim celem jest wskazanie, dlaczego owe kompetencje są ważne dla efektywnego i świadomego funkcjonowania we współczesnym świecie. Koncepcja/Metody: W artykule posłużono się metodą narracyjnego przeglądu literatury i elementami krytycznej analizy dyskursu. Analiza opiera się na literaturze teoretycznej i empirycznej. Podjęte w artykule rozważania zilustrowano przykładami zaczerpniętymi ze źródeł zastanych oraz z własnych obserwacji. Wyniki i wnioski: Kompetencje algorytmiczne należy ujmować wielowymiarowo, pamiętając o aspekcie praktycznym i teoretycznym. Niezbędna wydaje się powszechna edukacja obejmująca przynajmniej elementy kompetencji algorytmicznych. Poza wiedzą techniczną wpływ na kompetencje algorytmiczne ma także wiedza społeczno-kulturowa. Algorytmy często wzmacniają władzę hegemonicznych struktur społecznych i reprodukują istniejące w kulturze uprzedzenia. Dlatego dla jakości kompetencji algorytmicznych, zwłaszcza ich etycznego wymiaru, znaczenie może mieć znajomość struktur i sił społecznych, które za tymi algorytmami stoją. W ujęciu krytycznym na kompetencje algorytmiczne można spojrzeć jak na budowanie świadomości istnienia władzy algorytmicznej i zdolność do stawiania jej oporu. Oryginalność/Wartość poznawcza: Refleksja nad kompetencjami algorytmicznymi, a tym bardziej próby empirycznej analizy tej kategorii, są w początkowym stadium. Artykuł krytycznie omawia aktualny stan badań w tym – właściwie nierozpoznanym w polskim piśmiennictwie – obszarze.