Hadis İlminde Fehrese Literatürü

Abstract

Fehrese ve mu‘cem literatürü, ilimle geçen bir ömrün hâsılası olarak sema, kıraat ve icazet gibi makbul metotlarla rivayet hakkı alınan çok sayıda kitabın, hocalardan müelliflerine varan isnad zinciriyle kaydedildiği bir yazın türüdür. Kitap naklinin yaygınlaşmaya başladığı tasnif devri sonrasında icazetin makbul bir tahammül yöntemi kabul edilmesi sonucunda elde edilen çok sayıda icazet derlenerek fehrese türü çalışmalara dönüşmüştür. Bu makale ana hatlarıyla üç bölüme ayrılmaktadır. Birinci bölümde fehrese literatürüne giriş mesabesinde konuyla ilişkili kavramların tarifi, bu türdeki bir çalışmanın kim tarafından, ne zaman ve niçin derlendiğine temas edilmektedir. İkinci bölümde fehrese literatürünün tarihi serüveni, asırlara göre kronolojik olarak ve öne çıkan nitelikleriyle ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ilgili literatürün satır aralarından elde edilen bilgilerin müteahhirun dönem hadis tarihi ve edebiyatı yazımına sağladığı faydalar işlenmiştir. Bu bağlamda bir eserin bölgeler arası intikal serüveni, bölgeye giriş tarihi, meşhur/sahih nüshaları ve tercih sebepleri, bir âlimin rihle haritası, bir fehresenin inşası ve en fazla okunan hadis eserleri gibi bilgilere yer verilmektedir.