Halide Edip Adıvar’ın ‘Yeni Kadın Kimliği’ Anlayışı

Abstract

Uretken bir yazar, gazeteci, oncu feminist, milliyetci ve egitimci kimliklerini icinde barindiran Halide Edip Adivar, Osmanli Imparatorlugu’nun, ozellikle ‘yeni kadin kimligi’ ile ilgili bircok mucadelenin ve derin catismalarin yasandigi, geleneksel toplumdan modernlige gecis doneminde (19. yuzyilin sonu ve 20. yuzyilin baslarinda) yasamistir. Boylesine zor ve catismali bir donemde bile, Halide Edip Adivar, seksen yillik yasami suresince sayisiz basarilara imza atarak hem yurticinde hem de yurtdisinda kabul gormustur. Icinde yasadigi ataerkil toplumun geleneksel yaptirimlarina karsi savasmanin yani sira, kendini milletinin ve gelecek kadin nesillerin hayat ve ozgurluk mucadelesine adamistir. Turklerin 'Jeanne D'Arc'i olarak kabul edilmesine ragmen, hicbir zaman toplumunun ahlaki ve kulturel gerceklerinden vazgecmemistir. Bu gercekler goz onunde bulundurularak, bu calisma, Halide Edip Adivar'in kadin anlayisi ve ‘yeni modern Turk kadin kimligi’ni, icinde bulundugu toplumun catismalari ve krizleri boyunca, insa etme yollarini temel almaktadir. Sonrasinda, tartismalarini feminist yaklasim ve belirtilen donemin tarihsel baglamlarina uygun zihinsel tutumlara dayandirarak, ataerkil sistemin ve bu sistemin din ve ahlak degerlerinden kaynaklanan yaptirimlarinin ‘yeni kadin kimligi’ olusum surecinde onemli bir rol oynadigi ve kadinlarin bagimsiz kimliklerini gerceklestirmelerinde engel teskil ettigi kanitlanmistir.