Osobowość prawna kościołów i innych związków wyznaniowych oraz ich jednostek organizacyjnych w prawie polskim – przyczynek do rozważań

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest wskazanie w przyczynkowy sposób kluczowych zagadnień związanych z funkcjonowaniem kościelnych osób prawnych w obrocie prawnym. Realizacji postawionego zadania służyć będzie przedstawienie krótkiego rysu historycznego dotyczącego wykształcania się osobowości prawnej podmiotów innych niż osoby fizyczne. Istotny wkład w ukształtowanie pojęcia osoby prawnej mieli nie tylko prawnicy rzymscy lecz także teolodzy i kanoniści, dla których oparte na wierze spojrzenie na Kościół było inspiracją dla powstania koncepcji osoby moralnej czy osoby prawnej. Z czasem  pojęcie osoby prawnej zaczęto wykorzystywać zarówno w prawie kanonicznym jak i państwowym. W artykule ukazane zostaną także fundamenty polskich regulacji dotyczących osobowości prawnej. Rozważania te staną się punktem wyjścia do omówienia szczególnych regulacji dotyczących osobowości prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych w prawie polskim. Do stania się podmiotem praw i obowiązków w prawie polskim nie wystarczy posiadanie kościelnej osobowości prawnej. Jednostki organizacyjne wspólnot konfesyjnych muszą uzyskać osobowość prawną w prawie polskim, aby móc samodzielnie działać w przestrzeni publicznoprawnej. Wynika z tego, że w akcie prawnym rangi ustawowej musi znaleźć się podstawa prawna uznająca określony rodzaj kościelnej jednostki organizacyjnej za osobę prawną lub umożliwiająca jej nabycie osobowości prawnej we wskazany sposób. Dopełnieniem rozważań pozostanie zatem omówienie powstawania i warunków uczestniczenia w obrocie prawnym kościelnych osób prawnych w Polsce.