Bilişsel Psikoloji Bakış Açısından Sosyal Etkileşimin Toplumsal Bellek Üzerindeki Rolü

Abstract

Toplumsal bellek, sosyal bilimlerin sosyoloji, tarih, antropoloji ve siyaset bilimi gibi cesitli disiplinlerinde kapsamli bicimde calisilmistir. Bu durum, terim hakkinda cok cesitli tanimlamalarin ortaya cikmasiyla sonuclanmistir. Toplumsal bellegin disiplinler arasinda kabul goren bir tanimi olmasa da terimin tum kullanimlarini baglayan ortak zemin, toplumsal bellegin bir grup tarafindan paylasilan, sosyal baglam ya da kulturel urunler tarafindan yeniden sekillendirilen ve grup uyelerinin sosyal kimligi uzerinde onemli rolu olan bir bellek formu olmasidir. Bellek surecleri, psikologlarin temel ilgi alanlarindan biridir. Ancak ilginc bir bicimde, toplumsal bellegin sorularinin psikoloji alaninda sistematik olarak arastirilmasina henuz yeni baslanmistir. Bu derlemenin amaci, bilissel psikoloji alanindaki deneysel calismalardan elde edilen bulgularin toplumsal bellegin sorularina uygulanmasidir. Bu derleme ozellikle sosyal etkilesimin bellegin yeniden yapilandirilmasindaki ve farkli bireylerin bellek temsillerinin birbirine yakinsayarak ortak bir gecmis temsiline donusmesindeki rolune yonelik deneysel calismalara odaklanmaktadir. Deneysel ortamda gercek yasamin basitlestirilmis simulasyonlarini olusturan bu calismalar, bellegin sosyal bulasiciligi, ortaklasa hatirlama, sosyal baglamda secici hatirlama ve hatirlamaya bagli unutma gibi paradigmalarin toplumun ortak anilarinin olusumu ve hatirlanmasinin altinda yatan bilissel mekanizmalarin bir temsili olabilecegini ileri surer. Derleme, bu calismalari inceledikten sonra, toplumsal bellek uzerine gerceklestirilen deneysel ve betimleyici calismalarin bulgulari arasindaki paralelliklere odaklanacaktir. Derleme, son olarak, laboratuvar ortamindaki deneysel calismalarin, toplumsal olaylara iliskin anilarin olusumu ve hatirlanmasina yonelik genel prensipler sunarak, toplumsal bellegin altinda yatan bilissel mekanizmalarin anlasilmasina iliskin katki sunabilecegi gorusuyle sonlanacaktir. Bu derleme, bilissel psikoloji bakis acisini benimsemekle birlikte, cesitli disiplinlerin farkli anlayislarini harmanlayarak toplumsal bellek calismalarinda disiplinler arasi bir yaklasimi tesvik etmeyi ve toplumsal bellegin daha iyi anlasilmasina katkida bulunacak yeni arastirma sorularina yon vermeyi umit etmektedir.