ORMAN YANGINLARININ TOPRAK EROZYON RİSKİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ICONA MODELİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ: AYVALI BARAJ HAVZASI ÖRNEĞİ

Abstract

Barajlar birçok ülke için ekonomik kalkınmanın kritik bir bileşeni haline geldiğinden, baraj havzalarındaki toprak erozyonu çok önemli bir olgudur. Dolayısıyla, Akdeniz bölgesinde gerek orman yangınlarında gerekse şiddetli yağışlarda beklenen artış baraj havzaları için tehdit oluşturmaktadır. Bu iki olgudaki artış baraj havzalarında orman yangınları sonrası toprak erozyonunda ciddi bir artışa neden olacaktır. Bu nedenle orman yangınlarının toprak erozyonu riski üzerindeki olası etkilerinin ortaya konulması, baraj havzalarının yönetiminde proaktif önlemlerin alınması açısından son derece faydalı olacaktır. Bu bağlamda bu çalışma Ayvalı baraj havzasında toprak erozyonu riskini ortaya koymayı ve olası orman yangınlarının toprak erozyon riski üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma alanındaki toprak erozyonu riskini belirlemek için ICONA modeli kullanılmıştır. Orman yangınlarının etkisi senaryo analizi ile belirlenmiştir. Orman yangını senaryosunda, çalışma alanındaki tüm ormanların yandığı varsayılmıştır. Bu senaryo dikkate alınarak ICONA modeli ile yeni bir toprak erozyonu risk haritası oluşturulmuştur. Daha sonra bu iki harita karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, çalışma alanının %70,33'ünün çok yüksek erozyon riskine maruz kalırken, %21,65, %7,19, %0,77 ve %0,05'inin sırasıyla yüksek, orta, düşük ve çok düşük erozyon riskine maruz kaldığını göstermiştir. Çalışma alanındaki bu çok yüksek erozyon riski yüksek eğim, yüksek toprak aşınabilirliği ve seyrek bitki örtüsü yoğunluğundan kaynaklanmaktadır. Yangın senaryosu sonucunda çok yüksek riskli alanlar %18,11 artarken, yüksek, orta, düşük ve çok düşük riskli alanların sırasıyla %48,55, %26,36, %35,43 ve %100 azaldığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular, orman yangınları öncesi ve sonrasında toprak erozyonu potansiyeline bağlı olarak gerekli önlemlerin önceliklendirilmesi konusunda karar vericilere yol gösterici olabilir.