İbrahim Re’fet’in Tarih Manzumesi Üzerine İnceleme

Abstract

Osmanlıda şair-sultan ilişkisi, hâmîlik kültürü çerçevesinde şekillendiği için edebî metinler doğrudan ya da yazışmalar yoluyla devlet yöneticilerine sunulur. Devlet yöneticisinin doğum yıl dönümü, evlenmesi ve cülusu gibi tebrik edilmeye şayeste bir olay yaşandığında, şairin gerek taltif görme gerekse hüner gösterme konusunda ihtiyaç duyduğu şartlar oluşur. Böylece başta kaside ve kıta olmak üzere muhtelif nazım şekillerinde dua, övgü, tebrik konulu şiirler yazılır. Bu çalışmada, 19. yüzyıl şairlerinden İbrahim Re’fet’in II. Abdülhamid’in cülûs yıl dönümü hasebiyle yazmış olduğu tarih manzumesi incelenmiştir. Muhtelif tarihlerin ebcet yoluyla estetize edildiği bu manzume, mükerrer tarih örneğidir. İbrahim Re’fet, şairliğinin yanı sıra müverrih hassasiyetiyle hareket ederek farklı disiplinlere hitap eden bir metin kaleme almıştır. Manzumenin doğru bir biçimde anlaşılabilmesi için önce şairin hayatı, edebî yönü ve eserleri hakkında bilgi verilmiş sonra; yazılış tarihi, nedeni, şekil (beyit sayısı, vezni, kafiyesi, nazım şekli, türü) ve muhteva özellikleri anlatılmıştır. Belge metin şeklinde hazırlanan ve makamlar arasındaki yazışmalara konu olan bu manzume, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivinde BOA, İ.DH.781/63532-4.1. yer numarasıyla kayıtlıdır. Transkripsiyonlu olarak Latinize edilen ve dil içi çevirisi yapılan tarih manzumesi konulu bu çalışmayla edebiyat ve tarih disiplinlerine hitap eden yeni bir metin, ilim âleminin istifadesine sunulmuştur. Bunun yanı sıra kıta nazım şekli ve tarih türü literatürüne katkı sağlanmıştır.