HATİB ET-TEBRİZİ – KADİM DOĞU'NUN TEBRİZ MUCİZESİ

Abstract

Azerbaycan’ın kadim şehirlerinden biri olan Tebriz her zaman güzelliği, maddi ve manevi zenginliği ile meşhur olmuştur. Bu şehrin doğası ve mimarisi Orta Çağ seyyahlarının ve coğrafyacılarının ilgisini çekmiştir. Tebriz şehri ve bu şehrin önde gelen şahsiyetleri hakkında onlarca Orta Çağ kaynağı bilgi içermektedir. Yazıda kaynaklara dayanılarak Tebriz şehri ve bu şehrin XI. Yüzyılda yaşamış önde gelen şahsiyetleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu seçkin şahsiyetler arasında Hatib et-Tebrizi eşsiz bir zirvede duruyor. Ayrı ayrı kaynaklarda onun şiirlerine raslanılsa da o alim gibi daha çok bilinir. Alimin Doğu kültüründe en büyük hizmeti, kadim şiirden oluşmuş antolojilere ve şairlerin şiirlerine yazdığı yorumlardır. “Şerhu Divani Ebi Temmam”, “Şerhu Divani’l-Mütenebbi”, “Şerhu Sakti’z-zend”, “Şerhu’l-kasaidi’l-aşr”, “Şerhu İhtiyarati’l-Mufaddal” Hatib et-Tebrizi’nin meşhur eserleridir. “Şerhu Divani’l-Hamase”nin alimin yaratıcılığında özel bir yeri vardır. Bu eser üzerine onlarca filolog yorum yapsa da Hatib et-Tebrizi’nin yorumu üslubu acısından seçilmiş ve araştırmalarda sıklıkla müracaat olunmuştur. Makale, Ebu Tammam’ın “Şerhu Divani’l-Hamase” eserinin içeriğini, yorumcularını ve Hatib et-Tebrizi’nin hizmetlerini göstermektedir.