Ojcowie, jakich byśmy nie chcieli… Negatywne postawy rodzicielskie ojców w mazowieckiej bajce ludowej

Abstract

Celem artykułu jest próba rekonstrukcji obrazu ojców w mazowieckiej bajce ludowej ze zbiorów Oskara Kolberga (1814-1890) z uwzględnieniem ich przynależności stanowej i zawodowej oraz funkcji, jaką pełnią w ramach rozwoju akcji bajki. W centrum tekstu stoi więc zarówno pytanie o to, ‘kim są’, ale też ‘co robią’ i tym samym ‘jacy są’ ojcowie bajki mazowieckiej, a zatem jednocześnie o to, jaką ‘postawę rodzicielską’ reprezentują. Analiza pokazuje, że ojcowie są w bajce mazowieckiej głównie postaciami konotowanymi negatywnie, bowiem ich zachowanie względem dziecka nosi nade wszystko znamiona działań szkodliwych, pokazujących egoistyczną koncentrację rodzica bardziej na sobie i własnych korzyściach aniżeli dobru czy pożytku pociechy. Takie aktywności manifestują się w pięciu podstawowych typach zachowań wobec dziecka i odzwierciedlają pięć podstawowych cech charakterystycznych tej grupy ojców bajkowych: obojętność, przemoc, autorytarność, nieumiejętność ochrony dziecka i nadkontrolę.