BULGARIAN TURKOLOGIST DIMITAR GACANOV AND HIS REPORT ON MUSLIMS OF MACEDONIA (1916)

Abstract

Bulgaristan’da Türkoloji’nin bilimsel ve akademik temellerini atan Dimitır Gacanov Gümülcine’de dünyaya geliyor (1874), ilköğretimini burada Rum mekteplerinde tamamladıktan sonra Edirne Türk Lisesi’nden mezun oluyor (1892). Yükseköğrenimi Sofya Üniversitesi’nde Slav Filolojisi bölümünde görüyor (1899). Lisede iki yıl Bulgarca ve Fransızca dersleri verdikten sonra Dışişleri ve Dinişleri Bakanlığı’na Türkçe ve Yunanca tercüman olarak tayin ediliyor (1903). Bu arada Sofya’daki Milli Kütüphanede bulunan önemli Osmanlıca kaynak eserleri ve evrakı tercüme ediyor. 1909’un başından itibaren üniversitede önce ders karşılığı ücretli, ertesi yıldan itibaren de kadrolu Türkçe hocalığına başlıyor; 1912’de kurulan Askerî Akademide de talebelere ve personele Türkçe dersleri veriyor. Bulgaristan’da Türk ağızlarını bilimsel ölçütler uygulanarak araştıran ilk dilbilimci oluyor. Birinci Balkan Savaşı başlayınca cephe arkasında faaliyetlerde bulunmak üzere görevlendiriliyor. Birinci Dünya Savaşı’nın bütün yakıcılığıyla ve yıkıcılığıyla sürdüğü 1916’da, Makedonya Müslümanlarıyla ilgili Bulgar Genelkurmayı için hazırladığı rapor önemli bir kaynak belge niteliği taşıyor. İşbu çalışmada, Bulgarların Balkan Savaşları sırasında cephe arkasında sürdürdükleri bazı bilimsel faaliyetleri, Türkolog Dimitır Gacanov’un hayatı, çalışmaları ve Makedonya Müslümanlarıyla ilgili hazırladığı rapor üzerinde durulmaktadır.