Maliyet Dağıtım Anahtarlarının Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi

Abstract

Maliyet dağıtım anahtarları, genel üretim giderlerinin ürün veya hizmetlere dağıtılmasında kullanılan araçlardır. Bu araçlar, gerçekleştirilen faaliyetin niteliğine göre çeşitlenmekle birlikte ürün ya da hizmetlerin maliyetlerinin belirlenmesinde yöneticilere rehberlik etmektedir. Üstlendikleri bu stratejik role rağmen çoğu işletmede sezgisel yaklaşımlarla kullanılmaktadır. Bu tutum, maliyet hesaplamalarında hatalı sonuçların ortaya çıkmasına neden olarak üretim maliyetlerinin etkin bir şekilde yönetilmesini zorlaştırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, üretim maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılan maliyet dağıtım anahtarlarını bilimsel yaklaşımlarla değerlendirerek uygulayıcılara önerilerde bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP ve TOPSIS yöntemleri bütünleşik bir yaklaşımla kullanılarak maliyet dağıtım anahtarları değerlendirilmiş ve uygulayıcıların bu zorlukların üstesinden gelebilmeleri için önerilerde bulunulmuştur. Söz konusu değerlendirme işleminde maliyet dağıtım anahtarlarının belirlenmesinde kullanılan kriterler AHP, maliyet dağıtım anahtarlarının sıralanmasında ise TOPSIS yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan verilerin subjektif etkilerini en aza indirebilmek adına da AHP ve TOPSIS yöntemleri bulanık küme teorisi ile entegre edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, maliyet dağıtım anahtarlarının seçiminde en etkili kriterin performans geliştirme kriteri olduğu, bu kriteri sırasıyla faaliyete uygunluk, anlaşılır olma ve maliyetle ilişkili olma kriterlerinin izlediği diğer kriterlerin ise oldukça düşük etkiye sahip oldukları tespit edilmiştir. Bununla birlikte uygulamanın gerçekleştirildiği işletme için en uygun maliyet dağıtım anahtarının genel üretim giderleri olduğu görülmüştür.