Z Syberii na Pomorze Gdańskie i Warmię. Wspomnienia Krystyny Pogody z d. Maćkowiak, siostry bł. ks. Władysława Maćkowiaka

Abstract

Docieranie do świadków historii, których relacje stają się cennym przekazem faktograficznym, jest dla historyków badających najnowszą historię Polski tak samo ważne jak analizowanie źródeł pisanych. W tej chwili żyją ostatni naoczni świadkowie deportacji ludności polskiej w głąb ZSRR. W momencie wywózki byli dziećmi, ale ciężkie przeżycia lat wojny pozostały w nich na całe życie. Ich przekazy są aktem oskarżenia zbrodniczego reżimu, jakim był komunizm. Wydarzenia zaprezentowane w tych wspomnieniach są cenną relacją z syberyjskiej zsyłki widzianej oczami dziecka i powrotu do powojennego życia na Pomorzu Gdańskim i Warmii. Po agresji Związku Sowieckiego 17 września 1939 roku1 na wschodnie granice Polski nastąpiły cztery masowe deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR połączone z przymusem osiedlenia. Przemieszczenia ludności polskiej z terenów zajętych przez ZSRR we wrześniu 1939 roku i włączenie ich do Związku Radzieckiego były poprzedzone dwoma porozumieniami zawartymi pomiędzy III Rzeszą a ZSRR: paktem Ribbentrop‒Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku i traktatem o granicy i przyjaźni z 28 września 1939 roku2. Akcje deportacyjne obywateli polskich przeprowadzono na podstawie formalnego rozkazu NKWD ZSRR Nr 001223 z 11 października 1939 roku3. Deportacje ludności polskiej z terenów polskich