Türk Mitolojisine Ait ‘Kutsal Ana’ İmgesinin Siyasal Antropoloji Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Mitoloji, bir toplumun kolektif hafizasinin bilincaltini olusturur. Mitolojik gostergeler, yalnizca destansi ozellikler tasimaz; onlar ayrica bir toplumun politik ve hukuki anlamda nasil orgutlendigine iliskin ipucu sunarlar. Bu bakimdan bir toplumun politik orgutlenmesi, kolektif bilinci yapilandiran arketipler vasitasiyla anlasilabilir. Bu calisma, arketiplerin mitolojik varyantlarina odaklanarak Eski Turk toplumlarindaki “kutsal Ana” imgesine deginecektir. Eski Turk toplumlarinda kutsal Ana imgesine yuklenen animist anlam, kendisini, anahanli politik sistemde gostermektedir. Anahanlik, arkaik Turk toplumunun, bir taraftan doga ile butuncul iliskisini, diger taraftan ise bu butuncul iliskiden kaynaklanan siyasal[lik] duzeyini yansitmaktadir. Anahanli bir siyasal sistem, doga ile kurulan iliskinin hem imgesel-arketipsel duzeyini, hem de tum bu surecler yoluyla insa edilen politik-hukuki bir yapiyi isaret eder. Turk toplumunun arkaik varolus bicimi olarak anahanlik, kadin imgesine yuklenen “kutsallik” anlamini, “farklilasmamis” (doga ile butuncul varolus) bir siyasal sistem vasitasiyla kurar. Bu calisma, siyasal antropoloji perspektifine dayanarak arkaik Turk toplum yasamini ilgili arketipler uzerinden tartismayi amaclamaktadir .