LİLO LİNKE’DE SAMSUN HALKEVİ VE FAALİYETLERİ

Abstract

Bağımsızlık savaşının kazanılmasının ardından Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurulmuş, hem Türk milletinin çağdaş ve modern toplumlar arasındaki yerini alması hem de halkta ulusal bir bilinç oluşturmak için Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik alanlarda pek çok reform yapılmıştır. Reformların halka benimsetilmesinde, eğitime önemli işlevler yüklenmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı’dan devralınan okullar modernize edilmiş, eğitim programları yenilenmiştir. Bununla da kalınmamış, 1932 yılında, Samsun’un da içinde bulunduğu 14 ilde, yaygın eğitim kurumu olarak nitelendirebileceğimiz Halkevleri inşa edilmiştir. Halk evlerinin inşa edilmesinde, elbette dönemin kimi siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmelerinin rolü yadsınamaz. Bunu, Halkevlerinin üstlendiği, kültürel, sanatsal, ekonomik, eğitsel vb. işlevlerde açıkça görmek olasıdır. Ancak özde Halkevlerinin Cumhuriyetin çağdaş ve laik bir toplum yaratma politikalarının bir ürünü olduğunu kaydetmek gerekir. Halkevlerinin kurulduğu 1932 yılından kapatıldığı 1951 yılına kadar, Türk toplumunun pek çok ihtiyacı yanında, yeniliklerin halka taşınmasında da etkili olduğu açıktır. Zira Halkevleri vasıtasıyla toplumda Atatürk ilke ve inkılaplarının sağlam bir temele oturtulması, milli kültürün inşası, Türk aydını ile halk arasında köprü kurulması ile ortak kaygıları ve ülküleri olan üretici bir toplum yaratılması hedeflenmiştir. Halkevlerinin kurulması ile birlikte kültür ve eğitim alanında önemli atılımlar yapılmış ve Halkevleri tarafından, halkı her konuda eğitmek ve bilgilendirmek için birçok dergi ve kitap yayınlanmıştır. Yakın tarihimizde önemli bir yere sahip olan Halkevleri, yerli ve yabancı pek çok araştırıcının ilgisini çekmiştir. Lilo Linke de Türkiye’yi ziyareti sırasında Halkevleriyle ilgilenmiş, bu konuda kayda değer bilgiler aktarmıştır. İşte bu çalışma, Lilo Linke’nin 1935 yılında Samsun ziyareti sırasında Samsun Halkevine dair gözlem ve incelemelerine dayanmaktadır. Çalışmanı amacı, onun gezi notlarından yola çıkarak, Samsun Halkevi ve faaliyetlerini ele almak, değerlendirmek ve Halkevleri bağlamında Samsun tarihine ışık tutmaktır.