BAYRAK KUŞCUOĞLU Ehl-i Hak / Hünkâri İnancının Ulu Ozanı

ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Pub Date : 2021-07-06 DOI:10.24082/2021.ABKED.271

Ahmet Küçükkalfa

{"title":"BAYRAK KUŞCUOĞLU Ehl-i Hak / Hünkâri İnancının Ulu Ozanı","authors":"Ahmet Küçükkalfa","doi":"10.24082/2021.ABKED.271","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Ehl-i Hak/ Hünkâri inancının kurucusu Sultan İshak’tan (Sahak) sonra inancın liderliğini üstlenen Şah İbrahim’dir. Bayrak Kuşcuoğlu, Şah İbrahim döneminin şairi ve en ünlü ozanıdır. Bayrak Kuşcuoğlu’nun şiirlerinde İran-İlhanlı devletinin başkenti Zencan-Sultaniye’den bahsetmesi ve Şah İbrahim döneminin şairi olması; onun 14. Yüzyılın ilk yarısında yaşadığına dair güçlü kanıttır. \n“Türkçe: Söyleyici, Farsça-İran dili: Guyende, Arapça: Kelâmgu” olarak hitap edilen 24 Ulu Ozan, başlangıçtan itibaren inancı, Türkçe şiirlerle ifade etmişlerdir. Ulu Ozanlar; 1- Bayrak Kuşçuoğlu, 2-Kul Veli, 3-Kuloğlu, 4-Kalender, 5-Hasan, 6-Şahsuvaroğlu, 7-Nemmame, 8-Ali, 9-Yunus, 10-Ağaoğlu, 11-Şeyhi Can, 12-Yadigar, 13-Kamber, 14-Budak, 15-Ulu Baba, 16-Amir (Emir), 17-Kulu (Kuli), 18-Kul Kasım, 19-Mezidoğlu, 20-Gündüz, 21-Fethi, 22-Turabi, 23-Mahmud (Mahmudoğlu), 24-Ahmed’tir. (Kuşkusuz sonraki dönemlerde diğer etnik gruplara hitap eden ozanlar vardır.) \nEhl-i Haklar’la ilgili çevreler, 24 ulu Ozan’dan Kul Veli ve Kuloğlu’nun Hacı Bektaş’la; Yunus’un, Yunus Emre ile ilgili olduklarını düşünmektedirler. İnancın takipçilerinden özellikle Türk-Ateş Beyli topluluğu, en büyük topluluk olup, çeşitli tahminlere göre, Ateş Beyliler’in oranı %30-40 arasındadır. \nEhl-i Hak inancının popüler yazarları olan Nimetullah Ceyhunabadi (1871-1920) ve oğlu Nurali Elâhi’nin (Nur Ali Şah, 1895 -74), ana akım Şii inançla uyumlu reformcu eserleri İran sathında yaygınlaşırken, Tebriz’li Ehl-i Hak aydınları, Ehl-i Hak (Orthodoks/ana akım) inancının doğrularını açıklama zorunluluğu duyuyorlardı. \nHer ne kadar Serencam bilgileri Ehl-i Hak toplumunun sözlü hafızasında da canlılığını sürdürüyor olsa da “Tebriz’li Ehl-i Hak aydınlarının” öz kaynakları arasında Minorsky’nin ulaştığı 1843 tarihli Serencam veya eşdeğer olabilecek bir diğer Serencam yoktu. Eğer olsa idi, Baba Tahir-i Üryan’ dan ve Serencam kitabının Ehl-i Hak inancınını açıklayan uzun şiirin şairi Sail’ den de haberli olmaları mümkün olurdu.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"93 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2021-07-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.24082/2021.ABKED.271","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Ehl-i Hak/ Hünkâri inancının kurucusu Sultan İshak’tan (Sahak) sonra inancın liderliğini üstlenen Şah İbrahim’dir. Bayrak Kuşcuoğlu, Şah İbrahim döneminin şairi ve en ünlü ozanıdır. Bayrak Kuşcuoğlu’nun şiirlerinde İran-İlhanlı devletinin başkenti Zencan-Sultaniye’den bahsetmesi ve Şah İbrahim döneminin şairi olması; onun 14. Yüzyılın ilk yarısında yaşadığına dair güçlü kanıttır. “Türkçe: Söyleyici, Farsça-İran dili: Guyende, Arapça: Kelâmgu” olarak hitap edilen 24 Ulu Ozan, başlangıçtan itibaren inancı, Türkçe şiirlerle ifade etmişlerdir. Ulu Ozanlar; 1- Bayrak Kuşçuoğlu, 2-Kul Veli, 3-Kuloğlu, 4-Kalender, 5-Hasan, 6-Şahsuvaroğlu, 7-Nemmame, 8-Ali, 9-Yunus, 10-Ağaoğlu, 11-Şeyhi Can, 12-Yadigar, 13-Kamber, 14-Budak, 15-Ulu Baba, 16-Amir (Emir), 17-Kulu (Kuli), 18-Kul Kasım, 19-Mezidoğlu, 20-Gündüz, 21-Fethi, 22-Turabi, 23-Mahmud (Mahmudoğlu), 24-Ahmed’tir. (Kuşkusuz sonraki dönemlerde diğer etnik gruplara hitap eden ozanlar vardır.) Ehl-i Haklar’la ilgili çevreler, 24 ulu Ozan’dan Kul Veli ve Kuloğlu’nun Hacı Bektaş’la; Yunus’un, Yunus Emre ile ilgili olduklarını düşünmektedirler. İnancın takipçilerinden özellikle Türk-Ateş Beyli topluluğu, en büyük topluluk olup, çeşitli tahminlere göre, Ateş Beyliler’in oranı %30-40 arasındadır. Ehl-i Hak inancının popüler yazarları olan Nimetullah Ceyhunabadi (1871-1920) ve oğlu Nurali Elâhi’nin (Nur Ali Şah, 1895 -74), ana akım Şii inançla uyumlu reformcu eserleri İran sathında yaygınlaşırken, Tebriz’li Ehl-i Hak aydınları, Ehl-i Hak (Orthodoks/ana akım) inancının doğrularını açıklama zorunluluğu duyuyorlardı. Her ne kadar Serencam bilgileri Ehl-i Hak toplumunun sözlü hafızasında da canlılığını sürdürüyor olsa da “Tebriz’li Ehl-i Hak aydınlarının” öz kaynakları arasında Minorsky’nin ulaştığı 1843 tarihli Serencam veya eşdeğer olabilecek bir diğer Serencam yoktu. Eğer olsa idi, Baba Tahir-i Üryan’ dan ve Serencam kitabının Ehl-i Hak inancınını açıklayan uzun şiirin şairi Sail’ den de haberli olmaları mümkün olurdu.

查看原文本刊更多论文

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

自引率

0.00%

发文量