Bilginin Düzenlenmesinde Kataloglama ve Sınıflamadaki Mesleki Etik Kurallar, Karşılaşılan veya Karşılaşılabilecek Etik Sorunlar

Abstract

Kataloglama, genellikle bu konuda eğitim almış kütüphaneciler tarafından koleksiyon içerisindeki bilgi kaynaklarının bibliyografik niteleme alanlarına tanımlanması, konu başlıklarının verilmesi ve bu başlıklara yönelik sınıflama numarasının atanması şeklinde organizasyonunun yapılmasıdır. Bu organizasyona yönelik işlemlerin yürütülmesi de her meslek ve iş grubunda olduğu gibi birtakım etik çerçeveler dahilinde yapılmalıdır. Kataloglama etiği, kütüphanecilik etiğinin ayrı bir alt disiplinini oluşturmaktadır. Ayrıca kataloglama etiği, kullanıcıların bilgi gereksinimlerine hizmet etme ve bilgi kaynaklarına erişim sağlama temel değerlerine dayanmaktadır. Bu çalışmada; kataloglama etiği kavramının bilimsel bakış açısı ile ele alınması amaçlanmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, kataloglama etik ilkelerinin neler olduğu ve kataloglama işlemlerinde katalogcuların nasıl davranması gerektiği belirtilmiştir. Özellikle etik ilkelerin uygulanmasında karşılaşılabilecek zorluklardan bahsedilerek ve kataloglama uygulamalarından örnekler verilerek bu konuda farkındalık yaratılmaya çalışılmıştır. Bilimsel araştırma yöntemlerinden betimleme yönteminin kullanıldığı araştırmada, etik, mesleki etik ve kütüphanecilik etiği kavramları tanımlanmış, kataloglama etik ilkelerinin literatürde nasıl ele alındığı karşılaştırmalı olarak sunulmuş ve katalogcuların nelere dikkat etmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacına uygun olarak Ulusal Toplu Katalog (TO-KAT) üzerinden çeşitli katalog kayıtları incelenmiştir. Yapılan incelemelere göre aynı esere ilişkin katalog kayıtlarında özellikle farklı ve tutarsız konu başlıklarının kullanımı, farklı sınıflama numarasının verilmesi ve aynı kütüphane tarafından aynı esere ilişkin farklı katalog kayıtlarının oluşturulması gibi bulgular elde edilmiştir. Kataloglama etiği ve RDA kataloglama standartlarının ilişkisini temel alan ve literatüre dayalı yapılan bu çalışmada, elde edilen bilgiler doğrultusunda kataloglamada etik ihlallerden kaçınmak için önerilerde bulunulmuştur. Uluslararası literatürde kataloglamada ve sınıflamada etik kurallar konusunda pek çok çalışma bulunmaktadır. Fakat yerel literatür incelendiğinde kataloglama ve sınıflamada mesleki etik kurallar özelinde sınırlı sayıda çalışma olduğu tespit edilmiştir. Bu açıdan yapılan araştırma, özgün ve yerel literatürde konuyu tartışması açısından önemli bir çalışmadır.