KARACAOĞLAN’IN ŞİİRLERİNDE DEYİMLERİN VARLIĞI

Abstract

Deyimler, dilin söz varlığı içerisinde çok önemli bir yere sahip kalıplaşmış ifadelerdir. Geçmişte bu tarz kalıp ifadeler için ıstılah, temsil ve tabir gibi terimler kullanılırken günümüzde ise “deyim” terimi yaygınlık kazanmıştır. “Tabir yerindeyse, tabiri caizse, sözün özünü söylemek gerekirse, diğer bir deyişle, şu şekilde söylemek uygunsa” gibi ifadelerin ardından sıklıkla deyimlere başvurulmaktadır. Deyimlerin anlatımı kolaylaştırdığı ve anlatıma canlılık kazandırdığı deyim üzerine çalışma yapan araştırmacıların ortak görüşüdür. Genellikle gerçek anlamından uzaklaşmış, birden çok kelimeden oluşan kalıplaşmış ifade olarak tanımladığımız deyimler, dilin kullanıcıları tarafından hem sözlü hem yazılı olarak kuşaktan kuşağa aktarılan kültürel mirastır. Bu kültürel miras, günlük konuşma dilinde, romanlarda, hikâyelerde, şiirlerde yaşatılmaktadır. Düzyazıda anlatımı güçlendirmek için yazarlar tarafından deyimlere sıkça başvurulmaktadır. Benzer durum, şairlerin şiirlerinde de görülmektedir. Özellikle halk şairlerinin dizelerinde deyim örnekleri dikkat çekmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmada, dilin zenginlik ölçütleri içerisinde önemli bir yere sahip olan deyimlerin Karacaoğlan’ın şiirlerindeki kullanımları üzerinde durulmuştur. Karacaoğlan’ın şiirleri incelenerek, şairin dizelerde deyimlere nasıl yer verdiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Tespit edilen deyim örnekleri, deyimler sözlüklerinde varsa deyim olarak kabul edilmiştir. Sözlüklerde yer almayan ama deyim olabileceği düşünülen örneklere de yer verilmiştir. Şiirlerde geçen deyimlerin oluşum şekilleri üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca tespit edilen deyimlerin hangi konularda daha çok kullanıldığı ile ilgili çıkarımlarda bulunulmuştur.